Sabunlar ve Sabunun Tarihi

[@DarkAngeL]

Günümüzde Kullanılan Normal Sabunlar ve Sabunun Tarihi

Sabun: Bir alkalanin yağlı bir madde üstüne etkisiyle elde edilen, çamaşır yıkamada ve temizlik işlerininde kullanılan ürün .

Sabun Sanayisinin Tarihi

Eski zamanlardan beri sabunlar, aşağıdaki bağlantıya göre yağ asidi ve gliserin esterleri olan doğal yağlı maddeler üstüne alkali bir iletkenin etkisiyle üretilmişlerdir:
C H - COO - CH - C H - COO - CH - C H - COO - CH + 3NaOH

3C H - COONa + OH - CH - OHCH - OHCH

Michel Eugene Chevreul Portre (1786-1889)
(Ressam :Leon Auguste Tourny)

Yağlı madde kaynakları, her zaman bol olmakla birlikte (bitkisel yada hayvansal sıvı ve katı yağlar) alkali etkenler, Leblanc suyunun sanayide üretimine kadar seyrekti. 1974' e doğru sabuncular yalnızca potasyum karbonat içeren kayı odunu küllerinden yararlanmaktaydılar. 1823'e doğru sabunlaşma adı verilen tepkimenin yapısını inceleyen ve bulan fransız kimyacı Eugene Chevreul' ün ( 1786 - 1889 ) çalışmaları sayesinde sabun sanayisi XIX.yy' da büyük bir gelişme gösterdi. 1920'ye dogru, sabunların evre diyagramlarını belirleyen kimyacı Mac Bain ve arkadaşları düzenli araştırmalara başladılar ve üretimin bilimsel temelere dayandırılarak gerçekleştirilmesini sağladılar.

Marsilya yönetimi, seri halde (söz gelimi sharpless, monsavon, laval yönetimlerinde) ve otomatik olarak (mazzoni, armour yönetimleri) gerçekleştirilebilecek bir biçimde yetkinleştirildi. Sabunla ilgili teknikler, sabun (uzun süre, kullanılan tek temizleme aracı olmuştur.) yapay deterjanların zorlu rekabetine karşı savaş vermek zorunda kaldığı zaman çok yüksek bir yetkinlik noktasına ulaştılar.
A.B.D'nin 1950'de 1.25 milyon sabun ve 0.5 milyon yapay deterjan üretirken, 1967' de 0.5 milyon sabun ve 2.3 milyon yapay deterjan ürettiği göz önüne alınırsa bu rekabetle ilgili bir fikir edinilebilir.

[@DarkAngeL]

Değişik Sabunlar

Sert Sabun (Sodyum Sabunu)

Mutfak sabunu ( Marslya ) ilk başlarda % 62 yağ asidi içermekteydi. Kullanım alanlarında ( ev işleri, tuvalet ) yapay deterjanların kuvvetli rekabetiyle karşılaşınca, üretimi iyileştirildi.Kehribar renginde yada yarı saydam halde olan bu tür sabunlar yaklaşık olarak % 62 yağ asidi içermekteydi. Buharla ısıtılan kazanlarda yada teknelerde düşük nitelikli sıvı yağların ( zeytin, kolza, yerfıstığı ) sodyum klorürlü ortamdaki alkali çözeltiye etkisiyle hazırlanır.

Tuvalet Sabunu

Hemen hemen içinde hiç su bulunmayan son derece homojen bir hamur elde edilebilecek biçimdeki en yüksek nitelikli yağlı cisimlerden hareketle hazırlanır. Bu sabuna boyar maddeler, kokular, bakteri öldürücü etkenler (deodorant sabunlar) Ve deriyi yumuşatıcı maddeler (zeytinyağı, süt, lanolin, vb. ) katılır.

Traş Sabunu

Kalıplaşmış ve sıkıştırılmış sabunlardır .

Payet Sabunlar (Pulcuklu) Yada Talaş Sabunu

Öncelikle aynı yapıda olan bu sabun, değişik biçimde bulunur ; % 78' i yağ asidinden oluşmuştur ve ılık ya da soğuk suda hemen çözünür : Bu nedenle hassas dokumaların yıkanmasında kullanılır. Talaş sabununda % 73 yağ asidi vardır. Özellikle toz deterjanlarla birlikte çamaşır makinelerinde kullanılır.

Potasyum Sabun (Yumuşak Sabun)

Arap sabunu da denen bu sabun ev işlerinde ya da sanayide kullanılır. Arap sabunu üretiminde kullanılan sıvı yağlar, keten, kenevir, karanfil ve balıktan çıkarılan yağlardır. Bazlı çözelti, bir potas çözeltisidir.Bu çözeltiye sabunlaşacak sıvı yağ konur ve kütle kaynama noktasına yakın ısıtılırarak karıştırılır. En sonunda kostik çözelti eklenir. Yüzeyde köpük kalmayınca ve kaynama düzenli bir hale gelirce, pişme tamamlanır. Ayrıca, tatlı badem yağından hareketle badem yağı sabunu, sodyum silikat içeren sert bir sabun olan silikatli sabun, % 10 - 15 sert sabun, kum, çakıl taşı ya da toz haldeki sünger taşı karışımı olan mineral sabun gibi başka sabunlarda üretilir .

Çözücü Sabun

Bileşimine yağları ve yağlı maddeleri çözebilen aseton, butil alkol, heksalin, izopropil alkol, benzen, kloroform, karbon tetraklorür, klisen, terebentin, toluen, trikoloetilin ve kimi petrol türevlerinin katıldığı sabun; yağlı ve çok kirli maddelerin yıkanmasında kullanılır, kireçli sulara karşı dayanıklıdır. Cildi uyarmak, yumuşatmak vebeslemek amacıyla kullanılan tuvalet sabunu (Bu ürünler aşırı yağlı sabunlar, aşırı yağlı madde oranı % 1 - 3 arasında değişir.)

Diğer sabun çeşitleri ise şunlardır.

Metal Sabun

Genellikle ağır metallerden her hangi birinin çözünen bir tuz ile alkali bir sabunun tepkimesinden oluşan sabundur.

Pul Sabun

Yağ asitleri ile reçine asitlerinin oranı en az % 78 olan, küçük yada iri parçalı, ince ve düzgün pulcuklardan oluşan sabundur.

Saydam Sabun

Homojenliğini koruması, eloktrelitlere karşı duyarsız hale getirilmesi için, yapısına şeker, gliserin ya da bir alkol katılan sabundur.

Sıvı Sabun

Bileşiminde % 36 oranında hindistan cevizi yağından elde edilmiş potasyum sabunu bulunan sulu çözeltiye denir.

[@DarkAngeL]

Tıbbi Sabun

Badem yada çekirdek yağının sodyum hidroksit çözeltisiyle sabunlaşması sırasında ilk aşamada elde edilen sabundur: Bu sabunlar kir çıkarmaktan çok dezenfektan olarak kullanırlar.

Toz Sabun

Yağ asitleri ile reçine asitlari oranı en az % 82 olan toz halinde sert sabundur. Toz sabunlar çamaşır için özel hazırlanır.

Yüzer Sabun

Yoğunluğunu suyun yoğunluğunun altına düşürmek için karıştırma yoluyla içine hava katılan sabundur.

Yarı Pişmiş Sabun

Kısmi bir tuzlama yapılsın yada yapılmasın sıcakta hamurlaştırma işlemiyle elde edilen sabundur.

Soğuk Üretim Sabunu

Sıvı durumda katılan dolgu maddeleriyle alkali kostik çözeltinin ısı veren tepkimesi sonunda elde edilen sabundur.

Ponza Sabunu

Bu sabunun diğer ismi mineral sabundur. Bileşimine ponza taşı katılan bir sabundur .

Sabunun Üretimi

Sabun ilk olarak içyağı, yer fıstığı yağı, palmiye özü yağı, hindistan cevizi yağı, zeytinyağı vb. gibi yağlı maddelerden elde edilen yağ asitleri ile sodyum tuzlarının tepkimesinden oluşur. Yağlı madde karışımının seçimi, yerel ekonomik koşullara ve üründe bulunması istenen ( kir sökme, köpürme ve yüzey ıslatma, yumuşaklık verme vb. ) özelliklere göre yapılır. Klasik sabun üretimi yada tam deyimle Marsilya yöntemi, şu dört evreden oluşur : sabunlaşma, yıkama, pişim, sıvılaştırma. Sabunlaşma evresi sodyum hidroksitle kimyasal bir tepkimenin gerçekleştrilmesine dayanır ; Yıkama aşamasında sabun üretiminin önemli bir yan ürünü olan gliserol ayrılır ve sabun tek başına elde edilir ; Pişim sabunlaşmayı sağlar ; Sıvılaştırma ise sabunun daha sonra kolayca kullanılabileceği fiziksel bir biçime sokulması işlemidir.

Koyun Yağından Sabun Yapımı

Sabuncu ustasının uzun bir çıraklık dönemi boyunca görgü yoluyla öğrenerek uyguladığı bu farklı aşamalardaki kimyasal tepkimeler, yapılan araştırmalarla anlaşılmış, dolayısıyla bunların denetim altına alınması sağlanmıştır. Günümüzde bu sürecin tamamı çok iyi bilinmektedir; bu dört evrenin genellikle otomatik ve en iyi biçimde kesintisiz olarak uygulanması, modern sabunculuğun temelini oluşturur. Bu aşamalardan sonra sıvı sabun, tüketicilerin kullandığı parça sabunları dönüştürülür. Bitirme denen bu son aşama kurutma, yoğurma, kalıplama, kesme, markalama ve nihayet ambalajlama işlemlerini kapsar. yoğurma sırasında sabuna kendi özelliklerini ürüne aktaran dolgu maddeleri, talk pudrası, parfümler, boyar maddeler, alıkoyucular, deodoranlar vb. gibi katkı ürünleri ilave edilir.Bu maddelerin türleri ve miktarları, elde edilen ürünün kullanım amacına ( el sabunu, tuvalet sabunu bakteri öldürücü sabun vb. ) göre değişir. Son yıllarda çamaşır makinelerinde kullanılmak üzere özel toz sabunlar geliştirilmiştir.

Türkiye' de, sabun üretimi oldukça eski tarihlere dayanmakta, resmi kayıtlara göre XIX. yuzyıl başlarında Antakya' da taş kazanlarda sabun yapıldığı bilinmektedir.Günümüzde ise, birkaç büyük tesis dışında sabun üretimi, çok dağanık ve küçük kapasiteli imalathanelerde yapılmaktadır. Öte yandan sabunun önemli hammaddelerinden sudkostik ve donyağının büyük bir bölümü yurt dışından sağlanmaktadır. 1992 yılında, Türkiye sabun üretimi 160.000 ton, yurtiçi talep 100.000 ton olmuş, sabun dış satımı 60.000 ton, dışalımı ise 2.000 ton olarak gerçekleşmiştir.

Hazırlayanlar : Lilium & D@rk@ng€L

[@Basakca]

Ne çok sabun çeşidi varmış.

Düşündüm de sabun olmadan önce duru su ile çamaşır yıkama, temizlik vs... ne kadar da zormuş. Zor olduğu kadar da hijyen olayı...

Antakya sabunu turistler tarafından büyük ilgi görüyor. Saç için olanı ayrı vucüd için olanı ayrı... Özellikle saç için olanı bilenler tarafından kapışılıyor. Saç dökülmesini engellediği gibi besliyormuş.


Teşekkürler Lilium & Dark....

[@Banemin]

Sabun deyip geçiyordum.

Sabun deyip geçmem artık.


Teşekkürler Darkangel ve Lilium.

[@Canan]

Kalıp sabun, toz sabun, sıvı sabun ve arap sabunu. Bildiklerim bunlardı. Teşekkürler Lilium ve Darkangel

[@Türkü]

Sabunsuz bir yaşam düşünülemez sanırım.Hayatımızın her evresinde mevcutlar.

Emek veren arkadaşlara teşekkür ediyorum.

[@KaLiNKa]

Sabunları çok severim vardır bir merakım. İşin ilginç kısmı bence şu. Sabunlar ne kadar renkli olursa olsun köpükleri hep beyazdır

Teşekkürler Lilium ve Darkangel

[@LaLe]

Konuya bakarken sabun kokusu geldi sanki burnuma.


O kadar kullanırız da, hiçbir zaman aklıma gelmemiştir tarihçesini araştırmak. İyi ki aklınıza gelmiş Lilium&Dark.co. ve ben de bilgi sahibi olmuşum.


Ellerinize sağlık.

[@Ekin]

Süslü Sabunlar