Hipertimezi (Unutamama Hastalığı) Nedir? Belirtileri ve Nedenleri

[@Canan]

Hipertimezi (Unutamama Hastalığı) Nedir? Belirtileri ve Nedenleri

Üstün otobiyografik hafıza olarak tanımlanan hipertimezi, kişilerin geçmişte yaşadıkları olayları en ince ayrıntısına kadar hatırladıkları anormal bir yetenektir. Hipertimestik sendromu diye de tabir edilen bu durumda hipertimezi hastalarının beyinlerindeki depolama bölümünde olağanüstü bir kapasite gözlemlenmiştir. Tanımı ilk kez 2006 yılında yapılan hipertimezi, dünya genelinde çok az kişide görülen nadir bir sendrom olarak da kayıtlara geçmiştir. Kulağa hoş gelse de, zaman ilerledikçe hipertimestik sendromundan muzdarip olan kişilerin zihin yapılarının bozulduğu ve hayat kalitelerinin ciddi oranda düştüğü saptanmıştır.

Hipertimezi Nedir?

Unutamama hastalığı olarak da bilinen hipertimezi, son derece üstün otobiyografik hafızaya sahip olup, kişinin geçmişteki olay veya deneyime dair tüm ayrıntıları büyük bir doğruluk payıyla hatırlayabilme durumudur. Çok nadir görülen hipertimezi, nöropsikolojik durum olarak kabul edilmektedir. Beyindeki depolama bölümünün olağanüstü kapasitesine bağlı olarak kişilerin yaşadığı olayları tüm detaylarıyla hatırlarlar. Hipertimestik sendromuna sahip kişiler başından geçen tüm olayları, anıları tarihleri gibi detayları ile birlikte hatırlarlar.

Dünya genelinde çok az kişide görülen nadir bir sendrom olan ve üstün otobiyografik hafıza olarak da tanımlaman hipertimezi tanımı ilk kez 2006 yılında yapılmış ve incelenen hastaların beyinlerindeki depolama bölümlerinde olağanüstü bir kapasiteye rastlanmıştır. Bu olağanüstü kapasite de kişinin tüm anılarını hafızasında saklamasını sağlaması anlamına gelir.

Hipertimezi, dünya üzerinde az kişiyi etkilediği için kesin nedenine dair net bir bilimsel açıklama yoktur. Hipertimezi’ye neden olan faktörlerin biyolojik, genetik veya psikolojik olabileceği değerlendirilir.

Başta kulağa bir lütuf gibi gelse de hipertimestik sendromuna sahip kişilerin yaşadığı deneyimleri her detayıyla hatırlaması zamanla zihin yapılarında bozulmaya yol açtığı ve hayat kalitelerini ciddi anlamda düşürdüğü ifade edilir.

Hipertimezi Neden Olur

Hipertimezi, kesin nedeni bilinmeyen bir durumdur. Dünya üzerinde az sayıda kişide rastlanan ve hipertimestik sendromu ismiyle de ifade edilen hipertimezi, az sayıda kişide görüldüğü için nedeni konusunda kesin bir bilimsel çalışma söz konusu değildir. Hipertimezi’ye biyolojik, genetik ve psikolojik faktörlerin neden olduğu öne sürülür.
Biyolojik faktör: Yapılan kısıtlı çalışmalar, kişilerin beyinlerindeki amigdala bölgesi ile birlikte alt ve üst parietal lob gibi gibi alanlarda aktivitenin arttığını ortaya koymuştur. Bu aktivitelerin hipertimezi’yi meydana getirdiği değerlendirmesi yapılabilir.

Genetik faktör: Hipertimezi’ye neden olan bir diğer faktörün ise genetik olduğu konuşulur ancak bu konuda çalışmalar devam etmektedir.

Psikolojik faktör: Yaşadığı ve başından geçen olayları sürekli ve takıntılı bir şekilde düşünen kişiler bu olayları hatırlamaya daha yatkındır. Bu takıntı durumu da kişide hipertimezi oluşmasını tetikleyebilir.

Hipertimezi Belirtileri Nelerdir

Hipertimezi kişilerinin aşırı hatırlama yeteneği, genellikle kişinin yaşam deneyimleriyle sınırlıdır. Bu kişiler başından geçen olayları ve anıları tüm detaylarıyla hatırlar. Hipertimezisi olan kişiler genellikle bu durumu “kontrol edilemez” olarak ifade eder. Akıllarına gelen veya sorulan tarihi düşünmeleri, yaşadıklarını hatırlamaları için yeterlidir ve herhangi bir çaba harcamadan, o günde olanları kafalarında anında canlandırıp gözlerinin önüne getirirler.

Hipertimezi Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir

Hipertimezi, özünde kişinin yaşadığı olayları tümüyle hatırlaması anlamına gelir. Bu hatırlama yeteneği, kişiye özel hayatında büyük fayda sağlayabilir. İkili ilişkilerinde özel günlerin eksiksiz bir şekilde hatırlanması ve mutlu olduğu anların bir çırpıda gözünün önüne gelmesi kişiyi hem rahatlatır hem de özel kılabilir.

Hipertimezinin dezavantajı ise zihin yapısının gün geçtikçe bozulması ve kişinin hayat kalitesini düşürmesidir. Hipertimezi hastası olan bireylerin sürekli hatırladığı olaylara karşı zihin yapılarının bozulabileceği değerlendirilir. Ayrıca hipertimezi, kötü olayların da hatırlanabileceğini düşündüğümüzde kişide depresyon, stres ve kaygı geliştirebilir.

Hipertimezi Olanlar Neleri Hatırlayabilirler

Hipertimezi olanlar bu durum ortaya çıktıktan sonra her gün hakkında tüm ayrıntıları kusursuz bir şekilde hatırlayabilirler. İnanılmaz bir otobiyografik belleğe sahip olmanın avantajı ile her ayrıntı hafızalarına kazınır, yaptıkları, söyledikleri, yedikleri, konuştukları tüm ayrıntıları tarihlerine kadar hatırlayabilirler.

Hipertimezi Teşhis Edilebilir mi

Hipertimezi, nadir görülen bir durum olduğu için teşhis edilmesi için net bir tanı yöntemi mevcut değildir. Yapılan bazı araştırmalar, hipertimezi’ye neden olan durumun amigdala veya beyinin farklı loblarındaki aktivite olduğunu öne sürdüğü için yapılacak MRI taraması, hipertimezi teşhisi için fikir verebilir.

Bununla birlikte hipertimezi testi şeklinde adlandırılabilen hafıza testi ve otobiyografik hafıza değerlendirmeleri yoluyla da hipertimezi olup olmadığının araştırması yapılabilir ancak kesin tanı için daha çok çalışma ve araştırmaya ihtiyaç vardır.

Hipertimezi Tedavi Edilebilir mi

Hipertimezi, dünya üzerinde çok az sayıda kişide görülen ve nadir bir durum olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış bir tedavisi yoktur. Tedaviye yakın olarak görülen seçeneklerden biri, alzheimer hastalığında faydalanılmak için araştırılan derin beyin elektriksel stimülasyonudur.
Hipertimezi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Unutamama hastalığı nedir

Tibbi ifadesi hipertimezi olan unutamama hastalığı, kişilerin sıradığı hafıza yeteneğine sahip olduğu ve başından geçen tüm olayları bütün detaylarıyla hatırladığı nadir bir hastalıktır.
Hipertimezi dünyada kaç kişide var?

Hipertimezi’nin dünyada kaç kişide görüldüğü konusunda net bir sayı verilemese de 20-30 kişi aralığında bir grubu etkilediği düşünülüyor.

Hipertimezi genetik mi

Hipertimezi’nin genetik olduğu yönünde fikirler olsa da bu durum net olarak kanıtlanmamıştır.

Hipertimezi zihinsel bir bozukluk mu

Hipertimezi şu an için zihinsel bir bozukluk olarak tanımlanmamaktadır. Bu durumun altında yatan nedenin biyolojik, genetik ve psikolojik olduğu öne sürülse de zihinsel bozukluk olduğuna dair bilimsel bir görüş mevcut değildir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.