İltihaplı Romatizma Belirtileri

[@Gülümsün]

İltihaplı Romatizma Belirtileri

Kas ve eklem problemleri günümüz toplumlarında oldukça sık karşılaşılan sağlık sorunlarının başında gelir. Özellikle sağlık hizmetlerinin gelişmesiyle birlikte, bireylerin yaşam süresinin uzaması sonucu, iskelet sistemine ait rahatsızlıkların görülme sıklığında da artış yaşanmıştır.

Bunun yanı sıra; bazı bağışıklık sistemi bozuklukları nedeniyle daha erken yaşlarda gelişim gösteren ve eklemlerde kalıcı hasara yol açan çeşitli romatolojik hastalıklar da tanımlanmıştır. Bu hastalıklardan biri iltihaplı eklem romatizmasıdır.

İltihaplı romatizma nedir?

İltihaplı romatizma veya romatoid artrit; başta vücuttaki eklem dokuları olmak üzere, çeşitli organ ve bölgelerde oto-immün mekanizmalar yoluyla hasara ve rahatsızlığa yol açan kronik bir romatolojik hastalıktır. Klinikte özellikle eklem iltihaplanmasına bağlı eklem ağrıları, eklem hareketlerinde kısıtlılık ve eklem yapısında deformite ile tanınır. Bunun yanında iltihaplı romatizma, diğer romatolojik hastalıklarda olduğu gibi vücudun başka dokularında da rahatsızlıklara yol açarak farklı klinik bulgulara da neden olabilir.

İltihaplı romatizma sıklıkla osteoartrit olarak da bilinen, eklem kireçlenmesiyle karıştırılır. Eklem kireçlenmesi, ileri yaşla birlikte eklemlere binen yükler nedeniyle eklem yapısının zamanla sağlamlığını yitirmesi ve çeşitli belirtilerle kendini göstermesidir. Bu anlamda klinik belirtiler açısından da birbirinden farklı iki hastalıkta en dikkat çekici noktalardan biri; iltihaplı romatizmada etkilenen eklemlerin simetrik seyir göstermesidir. Bir el veya ayak ekleminde iltihaplanma başladığında, yakın zamanda diğer el veya ayak ekleminde de benzer sorunların meydana geleceği varsayılabilir.

İltihaplı romatizma belirtileri nelerdir?

İltihaplı romatizma klinik tabloda eklem problemleriyle ön plana çıksa da, akciğerler, kalp ve damar yapıları veya sindirim sistemi gibi vücudun geri kalan bölgelerinde de tahribata yol açabilir. Hastalık kronik seyirli olup uzun dönemde eklem yapılarında kalıcı hasarlara neden olurken, sistemik semptomları daha ön plana çıkabilir. Yine hastalık seyrinde bazı dönemler semptomların şiddetlenmesiyle kendini gösteren alevlenmeler meydana getirebildiği gibi, alevlenmelerin arasında periyotta belirtilerin azaldığı remisyon dönemleri izlenebilir.

Bu bakımdan hastalık seyrinde aşağıdaki klinik belirtilerle karşılaşılabilir:

• Başta el ve ayak bileği, birinci el ve ayak parmak eklemleri, diz eklemi veya omuz eklemi olmak üzere eklemlerde ağrı, şişlik, kızarıklık, eklem hareketleriyle birlikte hassasiyet ve eklem hareketlerinde kısıtlılık
• Özellikle sabah uykudan sonra kötüleşen, istirahat sonrası eklemlerde tutukluk
• Eklem yapılarında deformiteler
• Halsizlik – yorgunluk ve iştah kaybı
• Gözlerde görme kaybı, ağrı, kızarıklık veya kuruluk
• Nefes darlığı, öksürük veya göğüs ağrısı
• Çarpıntı, göğüs sıkışması, çabuk yorulma gibi kalp ile ilişkili problemler
• Ağız kuruluğu ve ağız içi tekrarlayan aft yaraları
• Ciltte solukluk, kuruluk veya döküntü

İltihaplı romatizma kronik seyirli olmakla birlikte, uygun tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınmadığı takdirde, çeşitli komplikasyonlarla sonuçlanabilir. Bu anlamda hastalık seyrinde aşağıdaki sağlık sorunlarının gelişmesi mümkündür:

• Nodül gelişimi: Eklemlerdeki basınç noktalarında olmak üzere, nodül şeklinde şişlik ve yapıların gelişmesi söz konusudur.

• Sjögren sendromu: Ağız ve göz gibi sürekli salgı üretiminin olduğu bölgelerdeki salgı bezlerinin fonksiyon kaybı ile sonuçlanan Sjögren sendromu hastalık seyrinde ortaya çıkabilir.

• Enfeksiyon hastalıkları: İltihaplı romatizmada bağışıklık sistemi düzgün çalışmadığından, hasta akciğer enfeksiyonları gibi mikroorganizmalarca gelişen hastalıklara karşı savunmasızdır.

• Osteoporoz: Hem iltihaplı romatizmanın kendisi, hem de tedavide kullanılan ilaçlar kemiklerde hasarla birlikte kemik erimesine neden olabilir.

• Karpal tünel sendromu: Eklem problemleriyle birlikte yumuşak doku ve bağlarda iltihaplanma sonucu şişliklerin gelişmesi, el bileğindeki sinir dokularının sıkışmasına ve buna bağlı karpal tünel sendromunun ortaya çıkmasına yol açar.

• Koroner arter hastalığı ve hipertansiyon: İltihaplı romatizma ile birlikte kalp damarlarında kalınlaşma ve damar çeperinin hasar görmesine bağlı damar sertliği ve yüksek tansiyon gelişebilir. Damar sertliği kalp krizi ataklarıyla sonuçlanabilir.

• Akciğer problemleri: Akciğer dokusunun yoğun iltihabi reaksiyon nedeniyle hasar görmesi ve daralması ile seyreden akciğer hastalıkları ortaya çıkabilir.

• Lenfoma: Bağışıklık sistemindeki problemler bağışıklık hücrelerinin kanserleşerek lenfomaya dönüşmesini tetikleyebilir.

İltihaplı romatizma neden olur?

İltihaplı eklem romatizması temelde vücudun kendi bağışıklık sisteminin yine kendi vücut dokularını yabancı olarak algılaması nedeniyle, kendi dokularına saldırması ile oluşur. Oto-immünite adı verilen bu durum özellikle eklem zarları ve eklem dokularında kendini gösterir. Bu mekanizma sonucunda bağışıklık sistemi eklem dokularında iltihaplanma başlatır ve zamanla kronik iltihaplanma nedeniyle eklem yapıları hasara uğrar.

Günümüze kadar yapılan çalışmalar bağışıklık sisteminin neden iltihaplanmayı başlattığını tam olarak aydınlatamamıştır. Bununla birlikte, araştırmalarda tespit edilen çeşitli genetik ve çevresel faktörlerin oto-immün mekanizmaları kolaylaştırdığı veya tetiklediği belirlenmiştir. Bu bakımdan aşağıdaki durumlar iltihaplı romatizma rahatsızlığı açısından risk faktörleri arasında sayılabilir:

• Cinsiyet: İltihaplı romatizma gibi romatolojik hastalıklar kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür.

• Yaş: Her ne kadar iltihaplı romatizma her yaş döneminde görülebilse de; sıklıkla ileri yaştaki bireylerde daha yaygın izlenir.

• Aile öyküsü: Ailede iltihaplı romatizması hastası olan kişilerin hayatının bir bölümünde aynı hastalığın gelişme ihtimali yüksektir. Bu durum hastalığın gelişiminde bazı genetik faktörlerin önemli olduğunu gösterir.

• Obezite: Özellikle 55 yaşından genç kadınlarda olmak üzere, fazla vücut ağırlığı ile birlikte bağışıklık sisteminin eklem dokularına saldırması ihtimali ve iltihaplı romatizma gelişme riski artar.

• Sigara: Sigaranın içinde yer alan vücuda zararlı maddeler hem eklem yapılarını doğrudan olumsuz etkilemesi, hem de bağışıklık sistemi fonksiyonlarını bozması açısından iltihaplı romatizma riskini artırır.

• Diğer çevresel faktörler: Asbest, silika gibi çevrede bulunan vücuda zararlı maddelerin solunması veya vücuda alınması yoluyla iltihaplı romatizma gibi romatolojik rahatsızlıkların tetiklenebileceğini gösteren çalışmalar mevcuttur.

İltihaplı romatizma tedavisinde neler yapılır?

İltihaplı romatizmanın kesin teşhisinin konulması ve hastalık şiddetinin belirlenmesi birtakım klinik incelemeler ışığından değerlendirilebilir. Uzman bir hekim tarafından hastanın öyküsünün sorgulanması ve detaylı bir sistemik fizik muayene yapılması bu konuda yararlı bilgiler sunabilir. Hekim bu aşamadan sonra bazı görüntüleme ve laboratuvar tetkiklerinden faydalanır.

Bu doğrultuda kandaki hastalık etkilerinin ve iltihaplanma derecesinin ölçülmesine yönelik bazı kan testleri ile birlikte çeşitli bağışıklık sistemi belirteçleri, antikor düzeyleri istenebilir. Yine eklemlerin detaylı incelenmesi için direkt röntgen grafilerinden yararlanılabilir. Şiddetli vakalarda ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans (MR) görüntüleme yöntemlerine başvurulması gerekebilir.

İltihaplı romatizma tanısında özel önemi olan tahliller arasında romatoid faktör (RF) varlığı, anti-sitrülin protein antikor testi (anti-CCP), anti-nükleer antikor testi (ANA), eritrosit sedimantasyon düzeyi (ESR) ve C-reaktif protein düzeyi (CRP) yer alır. Bu testler teşhisin yanında hastalığın şiddetini belirlemede de oldukça değerlidir.

Bu incelemeler ışığında, hastalık şiddetine bağlı olarak gerekli tedavi planlamaları yapılır. Mevcut klinik yaklaşımda iltihaplı romatizmanın kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Tedavide asıl hedeflenen hastalık belirtilerinin kontrol altına alınması, alevlenmelerin azaltılması ve doku hasarının gelişmesinin önlenmesidir.

Tedavi ile hastanın semptomları giderilir ve hayat kalitesi önemli ölçüde yükseltilir. Yine tedavi komplikasyon gelişimini azaltarak, hastanın yaşam süresine katkıda bulunur.

Bu doğrultuda hastalığı modifiye edici ilaçlar olarak bilinen hidroksiklorokin, metotreksat, azatioprin gibi ilaçlar, anti-inflamatuvar ilaçlar, kortikosteroidler ve antikor yapıdaki biyolojik ajanlar tedavide sıklıkla kullanılır. Yine yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığının kazanılması, düzenli egzersiz yapılması, yeterli ve kaliteli uyku, eklem bölgesine sıcak ve soğuk uygulama yapılması gibi çeşitli yaşam tarzı değişikliklerinin uygulanması da tedavi başarısını önemli ölçüde olumlu etkiler.

Eğer sizin de iltihaplı romatizmayı düşündürecek belirtileriniz varsa, uzman bir hekim tarafından değerlendirilmek üzere, size en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.