Disleksi

[@Gülümsün]

D i s l e k s i

“Özel öğrenme güçlüğü” olarak adlandırılan disleksi, okul öncesi dönemde belirtiler vermesine rağmen en çok ilkokul döneminde belirgin hale gelmektedir.

Disleksi Belirtileri Nelerdir?

• Harflerin anlamakta güçlük çekme
• Harf sırasını atlama
• Benzer eş sesli harfleri karıştırma
• Okuma esnasında bir sonraki alt satıra geçmede zorluk
• Hece tekrarları yapma
• Harfleri okurken, yazarken harflerin yerini değiştirme
• Çocuğun yaşıtlarına göre geç okuyup yazması disleksi belirtisi olabilir.

Disleksi Kaça Ayrılır?

Öğrenme sorunları birçok alanda görülebilmekle birlikte akademik olarak temelde

• Okuma bozukluğu (disleksi),
• Yazılı anlatım bozukluğu (disgrafi),
• Matematik bozukluğu (diskalkuli) şeklinde üç ana grup olarak özetlenebilir.

Disleksisi olan bireylerin sözcükleri doğru okuma, okuduğunu anlama ve okuma hızlarında problemler vardır. Okuma yazmayı öğrenmede yaşıtlarına göre gecikme görülür. Okurken yanlış ve yavaş okuma, harf, hece ve satır atlama sıktır. Okuduğunu anlamada güçlük çekerler.

Disleksi genetik ve çevresel etkenlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkabilir.
Disleksisi olan bireylerin ailesinde Özgül Öğrenme Bozukluğu görülme sıklığı normale göre daha fazladır.

Disleksi Ne Zaman Ortaya Çıkar?

Okul döneminde ortaya çıkıyor.
Okul öncesi dönemde belirtiler veren disleksinin belirgin hale geldiği dönem genellikle örgün eğitimin başladığı yıllar olan okul yıllarıdır.
Akademik becerilerde zorluklar süreklilik gösterir. İlkokul 1’de okuma yazma öğrenimi sırasında yaşıtlarına göre okuması geciken bu çocuklar, sonraki yıllarda yavaş okuma, yanlış okuma ve okuduğunu anlamama gibi sorunlar yaşarlar.

Disleksi nörogelişimsel bir bozukluk olan Özgül Öğrenme Bozukluğu’nun bir alt tipidir.

Nörogelişimsel bozukluklar genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu gelişimin erken dönemlerinde ortaya çıkar ve genellikle yaşam boyu süren durumlardır. Yani bir çocuk sonradan disleksi olmaz ancak etkilenen akademik becerilere olan gereksinimler bireyin kısıtlı olan yeterliliğini aşana kadar belirgin hale gelmeyebilir. Yani belirtilerin belirginleşmesi her çocukta aynı dönemde olmaz.

Disleksi sorunu olan çocuklar özel ve zor yaşantıladıkları problemlerden dolayı uyum sorunu yaşarlar. Eğer bu özel durumları fark edilip gerekli ve yeterli destek sunulmaz ise farklı psikiyatrik hastalıklar görülebilir.
Genellikle normal sınıfta ya normal ya da kaynaştırma eğitimi alırlar. Bazı çocuklar bunun yanında ek özel eğitime ihtiyaç duyabilirler.

Sosyal becerilerde sorunlar yaşayabilirler
Disleksisi olan bireylerin sadece akademik alanda değil hayatın başka alanlarında da sorunlar yaşayabilir. Bunlardan biri sosyal becerilerde yaşadıkları problemlerdir. Kendilerini uygun ifade etme konusunda sorun yaşayabilirler.

Eğer uygun zamanda tanınmamış ve gerekli destek sunulmamış ise uzun yıllardır süren çaba ve akademik zorluklar sonucunda;

• Depresif,
• Kaygılı
• Benlik saygısı düşük bireyler olabilir.
• Kişiler arası ilişkilerde sorunlar görülmeye başlar.

Disleksisi Olan Çocuğa Aile Nasıl Yaklaşmalıdır?

• Çocuğunun gelişimini yakından takip eden her aile farklılık gördüğünde bu durumu tanımlamak için bir uzmana başvurmalıdır.
• Çocuğa destek veren olumlu bir çevre ortamı hazırlanmalıdır.
• Uzman ile birlikte çocuğuna yaşadığı problemi uygun dille anlatıp, güçlü ve zayıf yönlerini fark etmesini sağlanmalıdır.
• Destekleyici ve cesaret verici olmalı, olumlu ve güçlü yönlerini vurgulamalıdır.
• Öğretmenleriyle olan iletişim güçlü tutulmalıdır.
• En önemlisi çocuklarını başka çocuklarla kıyaslamamalıdır.

Dislekside zeka problemi yoktur.

Toplumda disleksisi olan bireylerin zeka problemi olduğuna dair yanlış bir kanı vardır. Buna en önemli kanıt disleksili olduğu bilinen Einstein, Leonardo da Vinci, Rodin, Churcill ve Cher gibi bilim adamları ve sanatçılardır. Bu bireylerde zeka tamamen normal veya üstün olabilir. Buradaki problem beyindeki öğrenme bölgelerindeki sorunlar sonucunda ortaya çıkan öğrenme sorunudur.

Öğretmenlere de bu konuda görevler düşmektedir.

• Eğitim uzman kişiler tarafından verilmelidir.

• Çocuğun okuma seviyesini tespit ettikten sonra tümden gelim yöntemini kullanmaları faydalıdır.
• Sık sık tekrarlama yapmalıdırlar.
• Sabırlı ve olumlu tutum içinde olmaları, güdüleyici ve teşvik edici olmaları süreci olumlu etkiler.
• Bu çocukların dikkati çabuk dağıldığından kısa çalışmalar daha etkilidir.
• Dikkati arttırıcı etkinlikler ve hafıza oyunları da destekleyici olarak kullanılabilir.

Disleksi Nasıl Tedavi Edilmelidir?

Disleksi bir hastalık değildir, altta yatan herhangi psikiyatrik rahatsızlık yoksa özel eğitim ile düzelebilir.

• Disleksi ve tüm öğrenme güçlüklerinin tedavisi eğitimdir.
• Özel eğitim okulda verilenden farklıdır çocuk normal bir okulda eğitime devam ederken yanı sıra bireysel ya da grup halinde özel bir eğitime alınır.
• Eğitim bu alanda uzmanlaşmış kişiler tarafından verilmelidir.
• Öğrenme güçlüğünü ortadan kaldıracak ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Ancak eşlik eden psikiyatrik bir hastalık (kaygı bozukluğu, depresyon vs.) varsa onların tedavisi önemlidir.
• Dikkat eksikliği eşlik eden bireylerde dikkati artıracak ilaçlar kullanılabilir.
• Disleksinin şiddetine göre sunulan eğitim desteğinin süresi ve yoğunluğu değişir. Hafif düzeydeki olgularda kısa süreli eğitim desteği bile yeterliyken; ağır vakalarda destek sürmesine rağmen akademik zorluklar devam edebilir.

Disleksi hastalığının tedavi yöntemleri nelerdir?

Disleksi hastalığı, hastanın ömrü boyunca sürecek bir durum olduğu için tedaviden ziyade hastalığın yol açtığı sorunlara ilişkin alınabilecek önlemler ile tedavi planlanır.

Çünkü diğer birçok hastalıktan farklı olarak disleksi tedavisi herhangi bir ilaç veya cerrahi işlem ile mümkün değildir. Hastalığın belirtilerinin anlaşılmaya başlanması ilkokul dönemlerine denk geldiğinden, teşhis yapılır yapılmaz çocuk özel eğitime tabi tutulmalıdır.

Çocukta herhangi bir zeka geriliği söz konusu olmadığından, bireyselleştirilmiş olarak verilecek eğitim çocuğu rahatlıkla akranları ile aynı seviyeye getirecektir.

Ancak disleksi teşhisi konulan çocuğun eğitimi, yine özel eğitim alan öğretmenler tarafından verilmelidir. Bunun yanında zaman zaman disleksi hastası çocuğun terapiste de ihtiyacı olacaktır. Çünkü akranlarına göre farklı bir kişiliğe sahip olduğundan, akranlarına uyum sağlamada güçlük çeker. Aynı zamanda terapist ile okuldaki eğitimcinin de uyum içinde çalışması gerekir.

Bu bireyler için öğretim ortamı birden çok duyuya hitap edecek şekilde düzenlenmelidir. Bu sayede birey zayıf olan duyusunun eksiğini, kuvvetli olan diğer bir başka duyusuyla tamamlayacaktır.

Hastalığın teşhisini alan öğrencinin, diğer öğrencilere göre eğitimde daha yavaş ilerliyor olması kaçınılmaz bir durumdur. Bu durumu ortadan kaldırmak için hasta olan çocuğa ödevlerinde ve araştırmalarında daha fazla süre tanınması gerekir. Disleksili bireyin not almasının ve okumasının da yavaş olması normaldir. Bu durum gözetilerek öğrencinin evde de öğrenmeye devam edebilmesi açısından, ders kayıtlarının temin edilmesi sağlanabilir.

Yine bu kayıtlar bilgisayar programlarıyla da desteklenerek daha kalıcı ve hızlı bir öğrenme sağlanabilir. Öğretilerin değerlendirilmesi aşamasında ise yine birkaç duyuya hitap eden testlerin uygulanması, disleksili bireyin daha doğru değerlendirilmesini sağlar. Tüm bu eğitim durumları öğrencinin öğrenme güdüsünü ve hazırbulunuşluğunu arttıracaktır. Ancak yaşları itibariyle daha zayıf bir psikolojiye sahip olduklarından, zaman zaman akranları ile sorun yaşayacaklardır. Yine bu gibi durumların önüne geçilebilmesi için ebeveynler, öğretmenler, psikolojik danışman ve terapistin işbirliği içerisinde çalışması gerekir. Bu hastalığın en etkili tedavi yöntemi, disleksili bir bireyin topluma eğitimle kazandırılmasıdır.

Eğer siz de etrafınızda veya ailenizde okuma zorluğu çeken, konuşurken kelimeleri karıştıran, sosyal çevresine uyum sorunu yaşayan bir birey tanıyorsanız, yukarıda verilen bilgileri dikkate alarak bir uzmana başvurunuz. Yaşı ilerlemiş bir bireyin eğitimi için yapılacak pek fazla şey kalmadıysa bile, henüz ilkokul çağındaki bir disleksili bireyin eğitimi için çok fazla şey yapabilirsiniz.

Disleksili çocuğu olan ailelere 6 öneri

Farkında Kalın kitabının yazarı, Özel Eğitim Uzmanı Hasan Hüseyin Yıldırım, disleksi farkındalık haftasında ailelere yardımcı olacak 6 öneriyi sıraladı.

Disleksi (özel öğrenme güçlüğü), normal veya normal üstü zekada olan çocuğun, okuma, yazma ve matematik alanında, akranlarına oranla beklenenden düşük performansta olmasıdır. Çocuğun öğrenme problemleri, akademik başarısını, okuma, yazma ve matematik becerisi gerektiren günlük etkinliklerini olumsuz yönde etkilemektedir.

1. Disleksinin ne olduğunu öğrenin

Özel öğrenme güçlüğü, tembellik ya da zeka geriliği değildir, bunu unutmayın. Bu çocukların zekaları normal ya da normalin üzerindedir. Bu nedenle, bazı derslerde başarılı olurken, bazı derslerde de sınıfın altında performans sergileyebilirler. Bunun bilincinde olun.

2. Güçlü yönlerini pekiştirmesine yardım edin

Öğrenme güçlüğü olan çocukların bir kısmı, matematikte, bir kısmı da okuma yazmada zorlanabilirler. Örneğin, henüz harfleri bile öğrenememişken, matematikte oldukça iyi performans sergileyebilirler. Ya da, okuma yazma öğrendiği halde, hala sayıları ayırt etmekte güçlük çekebilirler. Onların güçlü yönlerini pekiştirip, güçlük yaşadığı yerlerde öğretmeni ile işbirliği yaparak çözümler üretin.

3. Öğretmenini bilgilendirin

Çocuğunuzun öğretmeni ile mutlaka işbirliği içinde olun. Ortak yürüteceğiniz çalışmayla çocuğunuzun kafasını karıştırmadan doğru bir eğitim almasını sağlarsınız.

4. Çocuğunuzu motive edin

Öğrenme güçlüğü olan çocukların birçoğu durumlarının farkında olup, bunun neden kaynaklandığını bilememektedirler. Bu yüzden kendilerini kötü hissetmekte ve özgüvenleri düşmektedir. Çocuğunuzun özgüven ve motivasyon sahibi olmasını sağlayın. Çocuğunuzda, mutlaka takdir edebileceğiniz bir özellik vardır. Bunu bulmaya çalışın ve bunu çocuğunuzu motive etmede kullanın, yani onlara başarma hissini tattırın.

5. Öğrenmesi için zaman verin

Kendi başına becerebilecekleri şeyleri, onun yerine yapmayın. Çocuğunuzun diğer çocuklarla aynı potansiyele sahip, fakat daha fazla zamana ve anlayışa gereksinimi olduğu gerçeğini unutmayın.

6. Eğitim için destek alın

Sorunlarla tek başına baş etmeye çalışmak sizleri yoracaktır. Bu nedenle, özel eğitim desteği aldırmanız gerekebilir. Böylelikle çocuğunuza daha profesyonel bir yaklaşım sağlamış olur, bu süreci hızlandırırsınız.

[@Bursalı68]

Merhaba,

Bu konu gerçekten çok önemli, çoğu zaman anne-babalar dahi durumu anlayamıyorlardır...O zaman da çocuğun psikolojisi bozulmaya başlar maalesef...

Teşekkürler @Gülümsün...

Sağlıcakla kalınız...

[@Canan]

Disleksi hastalığı daha ziyade, küçük yaşlardaki çocuklarda görülüyor. Bazen, ancak okul ve anaokulu çağlarında fark edilebiliyor. Normal, hatta ileri zekalı çocuklarda oluşu, teşhisi de geciktiriliyor. Anlama, algılama, okuma zorluğunun yanısıra konuşma bozukluğu da olduğu için, çoğu ebeveyn kendiliğinden logopedilere giderek, vakit kaybına da uğruyor. Gerçi bu neurologie hastalığın tedavisi yok ama en azından hasta çocuğuna karşı bilinçli olur ve davranışı ona göre olur.
Konu için teşekkürler Gülümsün.

[@OkyanusunKalbi]

Disleksi bende de var. Sınavları o yüzden sevmiyorum.

Konsantrasyonum bozuk olduğu için okurken anlamakta güçlük çekiyorum.

Bazen kendimi gerizekalı gibi hissediyordum.