Esneme Neden Bulaşıcıdır

[@Arthur]

Esneme Neden Bulaşıcıdır?

İnsanların %60'ının birinin esnediğini gördüklerinde esnediğini biliyor muydunuz? Esneme neden bulaşıcıdır? Bilim bu konuda ne diyor?

Hiç ekofenomen diye bir şeyi duydunuz mu? İnsanlar otomatik olarak başkalarının sözleri ya da eylemlerini tekrarlamasıdır. Ekofenomenin bir örneği, birinin esnediğini gördüğümüzde onları hemen taklit etmemizdir. Peki esneme neden bulaşıcıdır? Herhangi bir nöronal taban bu fenomeni açıklıyor mu?

Psikolog Robert Provine (1986) şunları söyledi: “esneme, en az anlaşılan ortak insan davranışı olma konusunda şüpheli bir özelliğe sahip olabilir”. Yıllar sonra, bu soruyu sinirbilim yoluyla çözebilir miyiz? Tek bir açıklaması mı vardır yoksa daha fazla açıklaması olabilir mi? Öğrenelim.

Esneme neden bulaşıcıdır?

Romero ve ekibi tarafından yapılan bir araştırmaya göre. (2014), birçok hayvan esniyor olsa da, sadece insanlar, şempanzeler, köpekler ve kurtlar “bulaşıcı” esnemeye sahip gibi görünüyor. Peki esneme neden bulaşıcı hale geliyor? İnsanların durumuna ve en alakalı açıklamalardan bazılarının ne söylediğine bir göz atalım.

Motor bölge aktivasyonu

Nottingham Üniversitesinden (İngiltere) bir grup bilim adamı, 2017 yılında Current Biology dergisinde yayınlanan ve esnemenin neden bulaşıcı olduğu sorusuna bir cevap bulmaya çalıştıkları bir araştırma yaptı.

İngiliz araştırmacılara göre, bu eylem beyninizdeki otomatik bir refleksden kaynaklanıyor. Tam olarak motor fonksiyonlarını kontrol etmekten sorumlu olan bölgede aktive edilir. Bu nedenle, çalışmaya göre, diğer insanların esnemelerini takip etme eğilimi beynin birincil motor korteksinden kaynaklanacaktır. Bu, nöronal dürtüler yoluyla hareketlerin gerçekleştirilmesinden sorumlu alandır.

Deney nelerden oluşuyordu?

Araştırmaya toplam 36 yetişkin gönüllü katıldı. Esnemelerini nasıl engelleyecekleri öğretildi ve daha sonra insanların esnemelerini gösteren video klipleri izlemeleri istendi. Sonunda, gerçekleşen tüm esnemeler (bastırılmış olanlar dahil) sayıldı.

Transkraniyal manyetik stimülasyon (TMS) teknikleri sayesinde, araştırmacılar esneme nöral tabanı ve motor uyarılabilirlik arasındaki olası ilişkiyi analiz etti.

Böylelikle, grup, kişinin “bulaşıcı esneme” ye duyarlı oluşunun, birincil motor korteksinin kortikal uyarılabilirliğine ve fizyolojik inhibisyonuna bağlı olduğunu buldu. Bu bazı insanlar daha az ve diğerlerinin daha fazla esnediğini açıklıyor. Bazı insanların diğer insanların esnemesini kopyalıyor gibi görünmesinin ve diğerlerinin o kadar da çok kopyalamamasının nedenini de açıklıyor.

Esneme bastırılabilir mi?

Yani, başka birinin esnediğini gördüğümüzde esnemeye başlamak için önceden programlanmış mıyız, yoksa bu refleksi kontrol edebilir miyiz? Aynı İngiliz araştırmacılara göre, bu bulaşmaya direnme yeteneği sınırlıdır. Dahası, esnemelerinizi bastırmaya çalıştığınız gerçeğinin aslında esneme ihtiyacını artırabileceği sonucuna vardılar.

Bu noktada, elektriksel uyarım yoluyla, deney sırasında, artan motor uyarılabilirliğinin diğer insanların esnemelerini takip etme eğilimini nasıl artırdığını görebildiler. Bu nedenle, gerçek şu ki, “bulaşıcı esneme” yi gerçekten kontrol edemeyiz, çünkü bu konuda doğuştan gelen bir yatkınlığımız var.

Bazı bozuklukların nedenlerini anlamak

Bu çalışma aslında diğer bozuklukları inceleyen araştırmacılara yardımcı olabilir. Kortikal uyarılmada artış ya da fizyolojik inhibisyonda azalma yaratan bozuklukların nedenlerini daha net bir biçimde belirleyabilirler.

Burada demans, otizm, epilepsi veya Tourette sendromu gibi bozukluklardan bahsediyoruz. Bu bozukluklarda, hastalar belirli ekofenomenlerden (esneme gibi), ekolali (diğer kişi tarafından konuşulan kelimelerin veya cümlelerin tekrarı) veya ekopraksiden (diğer kişinin eylemlerinin otomatik tekrarı) kaçınamazlar.

Bu bağlamda, Nottingham’daki Ruh Sağlığı Enstitüsünde bilişsel Nöropsikoloji profesörü olan çalışma Direktörü Georgina Jackson aşağıdaki açıklamayı yapıyor.

“Bu bulguların, artmış kortikal uyarılabilirlik ve/veya epilepsi, demans, otizm ve Tourette sendromu gibi fizyolojik inhibisyonun azalması ile bağlantılı olan çok çeşitli klinik durumlarda motor uyarılabilirlik ile ekofenomen oluşumu arasındaki ilişkiyi daha iyi anlamada özellikle önemli olabileceğini düşünüyoruz.”

– Georgina Jackson, Çalışma Direktörü

Ek olarak, Jackson, motor uyarılabilirliği azaltarak ve sonucunda tikleri azaltarak Tourette sendromlu hastalara yardımcı olabileceğini de ekliyor.

Diğer açıklamalar: empati, genetik ve senkronizasyon

Bu çalışmadan önce, diğer bilim adamları bu soruyu farklı bir şekilde cevaplamaya çalıştılar. Birçoğu empati kurmanın olası bir açıklama olduğunu öne sürdü. Dolayısıyla, bir insanın esnediğini gördüğümüzde, bilinçsizce onlarla empati kurarız. Sanki onların yansımasıymışız gibi aynı hareketi yaparız ve bunu önleyemeyiz.

Bu teorinin birçok takipçisi vardır. Bu, başkalarının nasıl hissettiğini yorumlama yeteneğinin, bu gibi “birincil” eylemlerde bile, kendimizi onların yerine koymamıza veya aynı şekilde hissetmemize yol açacağını göstermektedir. Sonuç olarak, başka birinin esnediğini gördüğünüzde, kendinizi aynı şeyi yapmaktan alıkoyamazsınız.

Esnemenin neden bulaşıcı olduğunu açıklamaya çalışan bazı çalışmalar, empatinin belirli beyin devrelerinin aktivasyonuna atıfta bulunmaktadır. Bunlar ünlü ayna nöronlarını içeren devrelerdir. Bu nöronlar, diğer insanlarda gözlemlediğimiz hareketlerin içsel bir refleksi olarak hareket eder.

Bu fenomen için bir başka olası açıklama iletişim ve senkronizasyon ile ilgilidir. Bununla ilgili olarak, araştırmacı ve psikoloji profesörü Matthew Campbell şunları belirtmektedir:

“Bir olasılık olarak, aktivite seviyelerini koordine eden sosyal türlerde, esnemelerin kopyalanması grubun senkronize edilmesine yardımcı olabilir.”

– Matthew Campbell

Grubu senkronize etme

Bu açıklama, taklit edici bir eylem olacağını ve esnemenin kopyalanmasının grubu senkronize hale getireceğini göstermektedir. Campbell bunu yeme alışkanlıklarımızda görebileceğimizi söylüyor. Yemek zamanı geldiğinde, herkes yiyor ve burada yemek yemenin bulaşıcı olduğunu düşünebiliriz. Bu, diğer insanların hareketlerini ve duruşlarını kopyalamanın cazip geldiğinde de geçerli olabilir.

Kısacası, işte bu fenomenin arkasındaki iki ana açıklama bunlardır. Hangisi size göre doğru geliyorsa onu seçebilirsiniz!

Kaynak