Eski Haritalar

[@Mislina]

Laurent Fries:Tabula nova utriusque Indiae,1522

Fransız haritacı Laurent Fries (1485 - 1532), Waldeseemuller'in 1513 ve 1520 tarihli Ptolemy Atlasındaki haritaların küçük boy tahtabaskı kopyalarını yaptı. Laurent Fries'ın ilk olarak 1522 yılında yayınlanan bu Ptolemy Atlası daha sonraları 1525, 1535 ve 1541 yıllarında yeniden yayınlandı. Bu atlasta yer alan yukarıdaki Hindistan ve Güneydoğu Asya haritası Tabula nova utriusque Indiae başlığını taşıyor.

Büyük ölçüde 1507 tarihli Ruysch dünya haritasına dayanan bu harita Sri Lanka ve Hindistan altkıtasını görece doğru boyutlarda gösteriyor. Harita Portekizlilerin Hint Okyanusu'na yönelik keşiflerini belgeleyen ilk haritalardan biri olma özelliğini taşıyor. Arabistan'dan Malay Yarımadası'na kadar uzanan haritada yerli halkları ve onların adetlerini gösteren çeşitli süslemeler bulunuyor.

Francesco Camocio'nun 1572 tarihli Çanakkale Boğazı haritası

İtalya'daki Lafreri okulunun en önemli harita yapımcılarından biri olan Giovanni Francesco Camocio 1558-1575 yılları arasında Venedik'te harita yayıncılığı yaptı.

Sebastian Münster'in Geographia'sının 1540 yılında Basel'de yayınlanmasıyla Abraham Ortelius'un Theatrum Orbis Terrarum'unun 1570 yılında Antwerp'te yayınlanması arasındaki kısa süre boyunca İtalya Avrupa'daki en önemli harita üretim yeriydi.

Burada Giovanni Francesco Camocio'nun 1572 yılında basılan "Isole famose, porti, fortezze, e terre maritime" adlı eserinde yer alan Dardanelo fortezza dala parte dela Grecia başlıklı Çanakkale Boğazı haritasını görüyorsunuz.

Antonius Horatius'un 1698 tarihli Brezilya haritası

Andreas Antonius Horatius, Huberto Vincent ve Antonius Donzel'in Il Regno del Brasile parte nobilissima del Mondo nuovo başlıklı bu Brezilya haritası Giovanni Giuseppe di Santa Teresa'nın Istoria delle Guerre del Regno del Brasile accadute tra corone di Portogallo e la republica di olanda adlı 1698'de Roma'da basılan eserinde yer alıyor.

Bu haritada Batı yönü üste bakıyor. Süslü, alegorik bir kartuşu olan harita aynı zamanda yamyamlık yapan Brezilya yerlilerini gösteren bir illüstrasyon da içeriyor. Bir ikinci kartuşta ise uzun bir açıklama yer alıyor.

Heinrich Bünting'in 1591 tarihli dünya haritası

Yukarıda gördüğünüz, Heinrich Bünting'e (1545 - 1606) ait yonca yaprağı biçimindeki bu dünya haritası 1591 tarihli ve De monetis et mensuris sacrae scripturae adlı kitapta yer alıyor. Avrupa, Asya ve Afrika kıtaları bir yonca yaprağı biçiminde düzenlenmiş ve ortada ise Kudüs yer alıyor. Bu üçlünün dışında ise İngiltere, İskandinavya ve Amerika görülüyor.

Harita deniz canavarları ve bir gemiyle süslenmiş.

Sebastian Münster'in 1574 tarihli Avrupa haritası

Sebastian Münster'in 1574 tarihli bu Avrupa haritası Europa das ein Drittheil der Erden nach Gelegenheit unsern Zeiten başlığını taşıyor. Harita, Münster'in, 16. yüzyılın en önemli coğrafya kitaplarından biri olan Cosmographia'da yer alıyor.

Münster'in ilk basımı 1540 yılında yapılan Geographia ve daha sonra basılan Cosmographia adlı eserleri haritacılık açısından büyük bir önem taşıyor.

[@Gündönümü]

Maalesef ilkçağdan bu yana harita çalışmaları olmuş ama uydu teknolojisine geçilmeden tam ve doğru çizimler gerçekleşmemiştir. Günümüzde dünyada kaybolmak artık pek mümkün değil bu sayede.

[@Mislina]

João Freire'nin Doğu Akdeniz ve Karadeniz haritası

João Freire Portekizli bir haritacıdır. 1546 yılında yedi haritadan oluşan bir portolan altas hazırladı. Bu atlasta 1. Baltık Denizi ve İskandinav Yarımadası, 2. Batı Avrupa ve Kuzey Afrika'nın bir kısmı, 3. Cebelitarık'tan Ege'ye kadar Akdeniz, 4. Doğu Akdeniz ve Karadeniz, 5. Atlantik Okyanusu, Afrika'nın kuzeybatı kıyıları ve Portekiz, 6. Gine Körfezi ve Batı Afrika kıyıları, 7. Kuzey Atlantik Denizi.

Burada atlasta yer alan 4. harita olan Doğu Akdeniz ve Karadeniz haritasını görüyorsunuz.

Sebastian Münster'in 1552 tarihli Ege haritası

Alman haritacı Sebastian Münster'in (1488 – 1552) yukarıda gördüğünüz Nova Graecia XXII Nova Tabula başlıklı ve 1552 tarihli haritası Ege Denizi ve çevresini gösteriyor. Münster'in Cosmographia adlı eserinde yer alan bu haritanın kenarlarındaki gradyan çizgileri eserin sadece 1552 tarihli baskısında yer alıyor.

Cosmographia onaltıncı yüzyılın en önemli coğrafya kitaplarından biri.

Willem Janszoon Blaeu'nun 1642 tarihli Kıbrıs haritası

Hollandalı haritacı Willem Janszoon Blaeu'nun (1571 – 1638) 1642 tarihli bu haritası Cyprus Insula başlığını taşıyor. Bu güzel Kıbrıs haritası coğrafi olarak Ortelius'un 1573 tarihli Kıbrıs haritasına dayanıyor. Çok güzel bir kompozisyona sahip olan bu haritanın dekoratif unsurları diğer haritacılar tarafından da kullanıldı. Haritanın yukarısında iki arma bulunuyor. Bunlardan biri Türk arması, diğeri ise Lüzinyan Hanedanı arması. Harita pusula gülleri, yelkenli gemiler ve kerte hatlarıyla süslenmiş. Alttaki büyük kartuş ise iki kuğu tarafından çekilen bir deniz kabuğu üzerindeki Afrodit'i gösteriyor. Eros ise Afrodit'in kalbine ok saplarken görülüyor.

Sebastian Münster'in 1554 tarihli İstanbul haritası

1554 tarihli bu kuşbakışı İstanbul haritası, Alman coğrafyacı ve haritacı Sebastian Münster'in (1488 – 1552) ilk olarak 1544 yılında basılan Cosmographia adlı eserinde yer alıyor. Onaltıncı yüzyılın en başarılı ve popüler kitaplarından biri olan Cosmographia onaltıncı yüzyıl Avrupa'sında coğrafya biliminin yeniden canlanmasında çok önemli bir rol oynadı. Başarısını bir ölçüde büyüleyici güzellikteki tahta baskılarına borçlu olan bu kitap 100 yıl boyunca 24 baskı yaptı ve farklı dillere çevrildi.

Jodocus Hondius 1606 tarihli Osmanlı İmparatorluğu haritası

Hollandalı haritacı Jodocus Hondius 1606 tarihli bu Osmanlı İmparatorluğu haritası "Turcici Imperii Imago" başlığını taşıyor. Hondius'un Atlas sive Cosmographicae Meditationes de Fabrica Mundi et Fabricati figura adlı atlasında yer alan bu oldukça ayrıntılı harita Balkanlar, anadolu, Levant, arabistan ve Kuzey Afrika'daki Osmanlı topraklarını gösteriyor.

Harita üzerinde Fatih Sultan Mehmed'in portresinin olduğu süslü bir kartuş bulunuyor.

1200 tarihli Ortaçağ Kudüs haritası

Haçlılar döneminden (1099-1187) kalan haritaların çoğu yuvarlak ve Kudüs'ü bir daire olarak resmediyor. Yuvarlak haritaların bazıları son derece şematik iken bazıları da daha ayrıntılı ve sanatsal jncelik yönünden farklılıklar gösteriyor. Ama bu haritaların hepsi kimi yönlerden belli ortak unsurlar içeriyor. Bu haritalarda dairenin çevresi şehir duvarlarını gösteriyor ve duvarlardan şehre açılan beş ana kapı bulunuyor. Yine bu haritalarda ana yollar, iç kale, Tapınak Dağı (Har ha- Bayt, Haremü'ş Şerif) ve aralarında Kutsal Mezar Kilisesi'nin de bulunduğu, şehir duvarlarının içi ve dışında yer alan başlıca kiliseler yer alıyor.

Yukarıda gördüğünüz 1200 tarihli Ortaçağ Kudüs haritası Hollanda'nın milli kütüphanesi olan Koninklijke Bibliotheek'te bulunan bir Mezmurlar Kitabında yer alıyor.

Diogo Homem'in 1559 tarihli Karadeniz haritası

Portekizli haritacı Diogo Homem'in 1559 tarihli bu haritası Karadeniz'i gösteriyor. Fransız Ulusal Kütüphanesi'nde bulunan bu harita çeşitli bayraklarla süslenmiş.

Diogo Homem (1520-1576) haritacı bir ailenin üyesi ve yine 16. yüzyılın ünlü Portekizli haritacılarından Lopo Homem'in oğlu. Venedik'te bulunduğu dönemde çeşitli elyazması atlaslar ve çoğu Akdeniz'e ait olan haritalar hazırladı. Diogo Homem'in haritaları istisnai bir grafik işçiliğe ve güzelliğe sahiptir.

Diogo Homem harita çalışmalarının büyük bir bölümünü 1557 ve 1576 yılları arasında yaptı. Diogo Homem'in yaptığı atlaslar Portekizlilerin büyük coğrafi keşiflerini yansıtan Portekiz haritacılığının altın çağının en iyi yapıtları arasındadır. Bunlar elyazması atlasların en etkileyici örneklerindendir. Ve bunlar çok geçmeden yerlerini Hollandalıların matbu atlaslarına bırakacaklardır.

Matthaus Merian'ın 1641 tarihli İstanbul haritası

İsveç kökenli Alman gravürcü ve yayıncı Matthaus Merian'ın 1641 tarihinde Frankfurt'ta Topographia Europea'da yayınlanan bu İstanbul haritası "Constantinopolitanae Urbis Effigies ad Vivum Expressa Quam Turcae Stampoldam Vocant" başlığını taşıyor. 21 cm x 72 cm ebadındaki bu harita İstanbul'un bir panoramasını ayrıntılı olarak resmediyor. Aralarında Topkapı, Ayasofya ve Süleymaniye Camii'nin de bulunduğu 29 yer harita üzerinde numaralandırılmış ve bunların isimleri haritanın altındaki listede sıralanıyor. Önplanda yer alan Pera surlarla çevrili olarak resmedilmiş. Haliç üzerinde birçok yelkenli gemi görülüyor.

Ferrando Bertelli'nin 1562 tarihli Kıbrıs haritası

Lafreri Okulu 1544-1585 yılları arasında İtalya'nın önde gelen yayıncılık merkezleri olan Roma ve Venedik'te çalışan haritacı, gravürcü ve yayıncı gruplarını tanımlamak üzere kullanılıyor. Başlangıçta bu yayıncılar haritaları ayrı sayfalar halinde yayınladılar ve harita boyutları konusunda bir standardizasyon yoktu. Haritaları koleksiyonlar halinde satmaya başladıklarında boyutların aynı olmayışı ciltçiler için büyük sorun oluşturdu. Belli büyüklükte bir cilt elde edebilmek için büyük haritaların katlanması ve küçük haritaların kenarlarına marjinler eklenerek büyütülmesi gerekti.

Bu dönemde Venedik'teki en büyük yayıncı grubu Bertelli ailesiydi ve bunlar arasında en aktif olan kişi Ferrando Bertelli'ydi. 1560'lar ve 1570'lerde haritalar yayınlayan Ferrando Bertelli'nin yayınladığı haritaların çoğu Paolo Forlani tarafından çizildi veya gravür haline getirildi.

Yukarıdaki Kıbrıs haritası 1562 tarihini taşıyor. Bu harita Osmanlıların 1570'de Kıbrıs'ı almalarına çok yakın bir tarihte yapılmış ve bu dönemde ada henüz Venediklilerin egemenliğinde bulunuyor.

[@Mislina]

Olaus Magnus'un 1539 tarihli İskandinavya haritası

İsveçli katolik bir rahip olan Olaus Magnus (1490-1557) kilise işleriyle ilgili olarak 1519 yılında Tornio Nehri Vadisi’nden Pello’ya kadar İsveç Krallığının kuzey kesimlerini dolaştı. Bu yolculuktan aldığı ilhamla, 1555 yılında bir klasik haline gelen ve uzun bir süre etkili olan kitabı Kuzey Halklarının Tarihi’ni (Historia de gentibus septentrionalis) yayınladı.

Olaus Magnus’un bu eserden çok önce, 1539 yılında yayınladığı Carta Marina (Carta marina et descriptio septentrionalium terrarum ac mirabilium rerum) adlı harita ise bu sonraki çalışmasının bir ön hazırlığı niteliğindeydi. 1539 yılında Venedik’te tamamlanan bu harita 1626 yılında Anders Bure’nin Orbis arctoi nova et accurata delineatio adlı haritası yayınlanana kadar İskandinavya bölgesi haritaları için ana kaynağı oluşturdu.

Carta Marina Kuzey ülkelerinin coğrafyasını doğruya yakın bir şekilde gösteren ilk harita olması bakımından ayrı bir önem taşıyor. İç tarafların hala keyfî bir şekilde çizilmesine rağmen kıyıların daha gerçekçi bir biçimde çizildiği görülüyor.

Carta Marina, Olaus Magnus’un en bilinen çalışmasıdır denebilir. Toplam boyutu 175x125 cm olan harita dokuz ayrı tahta baskı halinde hazırlandı ve 1539 yılında Venedik’te basıldı. Haritanın Venedik’te basılmasının nedeni ise o dönemde Olaus Magnus’un ülkesinden ayrılarak İtalya’da sürgünde yaşıyor olmasından kaynaklanıyor.

Olaus’un kardeşi John 1523 yılında Upsala başpiskoposu olarak atanmıştı. İsveç Kralı I. Gustav’ın Lütherciliği yayma girişimlerine engel olamayan John 1537’de Roma’ya gitti. Yanında, sekreterliğini yapan Olaus da bulunuyordu. Kardeşi John 1544’de öldüğünde onun yerine Upsala Başpiskoposu olarak atandı, ama bu kağıt üzerinde kaldı. Olaus, yaşamının geri kalanını İtalya’da ve çoğunlukla da Roma’da geçirdi. Burada kendisini Rönesans döneminin en önemli coğrafyacı ve kartograflarından biri yapacak çalışmalarını sürdürdü.

De Wit'in 1680 tarihli Doğu Hindistan haritası

Hollandalı haritacı Fredrick De Wit'in 1680 tarihli bu Doğu Hindistan haritası Indiae Orientalis nec non Insualrum Adiacentium Nova Descriptio başlığını taşıyor. Amsterdem'da basılan bu harita Avustralya'nın kuzey kıyılarından Japonya'ya ve Hint Okyanusu'na kadar geniş bir bölgeyi içine alıyor.

Harita, Abel Tasman'ın 1642-1644 yılları arasında bölgeye yaptığı ve Tazmanya'nın ve başka kimi önemli yerlerin keşfiyle sonuçlanan iki yolculuk sırasındaki keşiflere yer vermesi bakımından özel bir önem taşıyor.

M.S. 527-565 tarihli mozaik Kudüs haritası

Ürdün'de, Amman'ın 30 kilometre güneyindeki altıncı yüzyıla ait bir Bizans kilisesinde Madaba mozaik haritası bulunuyor. M.S. 527-565 tarihli bu harita Lübnan'dan Nil Deltasına ve Akdeniz'den Ürdün çölüne kadar kutsal toprakları gösteriyor. Özgün haliyle bugünkünden muhtemelen üç kat daha geniş bir alanı içeren harita kilise zeminin yaklaşık 30 metrekaresini kaplıyor.

Yukarıda görülen Kudüs, Hıristiyanlarca dünyanın merkezi kabul edildiğinden, haritanın merkezinde yer alıyor ve orantısız bir biçimde büyük olarak resmediliyor. Yine orantısız bir biçimde büyük olan ve ters olarak gösterilen Kutsal Kabir Kilisesi şehrin merkezinde yer alıyor.

Madaba haritası bilinen en eski mozaik harita olmasıyla ayrı bir önem taşıyor.

Nicolas de Fer'in 1690 tarihli İstanbul haritası

Nicolas de Fer (1646-1720) onyedinci yüzyıl sonlarının önemli bir Fransız coğrafyacısı ve haritacısı. Yukarıda Nicolas de Fer'in Veue de Constantinople başlığını taşıyan 1690 tarihli İstanbul haritasını görüyorsunuz. Üsküdar tarafından İstanbul'un görünümünü resmeden bu harita Nicolas de Fer'in Les Forces de l’Europe ou description des principales villes, avec leurs fortifications adını taşıyan kitabında yer alıyor.

Sebastian Münster'in 1552 İsviçre haritası

16. yüzyılın en önemli haritacılarından biri kabul edilen Sebastian Münster'in (1488–1552) İsviçre'yi ve Alpleri gösteren bu haritası 1552 tarihli ve Helvetia Prima et VIII Nova Tabula başlığını taşıyor. Enlem ve boylam çizgilerinin yer aldığı bu haritada sağ taraf kuzeyi gösteriyor.

Hartmann Schedel’in 1493 tarihli Dünya haritası

Hartmann Schedel’in “Secunda etas mundi” başlığını taşıyan 1493 tarihli bu haritası daha çok Nürnberg Dünya Tarihi olarak anılan Liber Chronicarum: Das Buch der Croniken und Geschichten adlı kitapta yer alıyor.
Matbaanın icadından sadece 40 yıl sonra basılan bu harita Colomb’un yolculuğundan ve Portekizli kaşif Bartolomeu Dias’ın Afrika’nın Güney ucundaki Ümit Burnu’nu geçmesinden hemen önceki dünyayı ortaya koyuyor. Gravür aynı zamanda ortaçağ insanlarının uzak ülkelerde yaşayan insanlara ilişkin imgesini de ortaya koyuyor. Sol tarafta görülen tuhaf yaratıkların henüz keşfedilmemiş topraklarda yaşadığına inanılıyor. Bu resimler Avrupalılar’ın Yeni Dünya’da karşılaştıkları yerlileri nasıl kolaylıkla şeytanlaştırdıklarını anlamayı kolaylaştırıyor.
Haritanın genel hatları Ptolemi’nin Orta Çağlarda unutulmuş olan Coğrafya adlı yapıtının etkilerini taşıyor. Haritaya ayrıca birçok Ortaçağ unsuru eklenmiş. Örneğin Hint Okyanusu kapalı bir deniz olarak gösterilmiş. Öte yandan haritanın köşelerine Nuh Peygamber’in Tufan sonrasında insan soyunun çoğalmasını sağlayan oğullarıSam, Ham ve Yafet resimlerinin eklenmiş oluşu teoloji-odaklı ortaçağ dünya görüşünü yansıtıyor. Haritada aynı zamanda birçok ilk matbu dünya haritasında görülen oniki dekoratif rüzgar-başı görülüyor.
Ptolemi’nin dünya haritasına dayanan bu haritada aynı şekilde İskandinavya, güney Afrika ve Uzak Asya yer almıyor ve Hint Okyanusu bir iç deniz olarak resmediliyor.

Jan Jansson'un 1660 tarihli İstanbul haritası

Byzantium Nunc Constantinopolis başlıklı İstanbul'u kuşbakışı gösteren 1660 tarihli bu harita Hollandalı haritacı Jan Jansson'un 8 ciltlik Theatrum Urbium adlı kitabında yer alıyor. Bu kitap 17. yüzyılda Hollanda'daki en kapsamlı şehir atlası olma özelliği taşıyor.

Üsküdar tarafından görülen şehir bütün tahkimatlarıyla, Haliç'in sağ tarafında yer alan ve bir Ceneviz yerleşimi olan Galata orijinal haliyle görülüyor. Boğaz ve Haliç'te Avrupa kalyonları ile Türk kadırgaları görülüyor. Kanuni Sultan Süleyman dönemindeki 16. yüzyıl İstanbulunun Süleymaniye Camisi ve Topkapı sarayı gibi büyük yapılarını bu haritada görmek mümkün.

Altta ortada ise, ata binmiş olan Kanuni Sultan Süleyman yeniçerilerle birlikte görülüyor.

Bu harita aslında Braun ve Hogenberg'in Civitatis Orbis Terrarum adlı şehir atlasında yer alan İstanbul haritasının farklı bir versiyonu. Jansson 1653 yılında Abraham Hogenberg'den Civitates Orbis Terrarum'a ait yaklaşık 500 baskı kalıbını satın aldı ve bunlardan 232 tanesini bazı ufak tefek değişikliklerle kendi atlasında kullandı.

Hendrick Doncker'in 1665 tarihli Britanya Adaları haritası

Hendrick Doncker'in 1665 tarihli bu Britanya Adaları haritası şu başlığı taşıyor: Pas-Caart van 'T Canaal, vertoonende in 't Gehell Engelant, Schotlant, Yrlant, en een gedelte van Vranckryk.

Britanya Adalarının bu çarpıcı deniz haritası kuzeyi sağa dönük olarak çizilmiş ve dekoratif kartuşlarla, armalarla ve iki dekoratif rüzgâr gülüyle süslenmiş. Daha küçük iki rüzgâr gülü manyetik sapmayla kuzeyi gösteriyor. Manş Denizi'ni ve Normandia kıyılarını da içeren harita derinlik ölçümü yapılan yerleri, sığlık yerleri, balıkçılık alanlarını ve gemiler açısından tehlikeli yerleri de belirtiyor.

Hendrick Doncker onyedinci yüzyılın ikinci yarısında Amsterdam'da en faal deniz atlası ve harita yayıncısıydı.

Simon Pinargenti'nin 1573 Lefkoşa Kuşatması haritası

Bu harita Osmanlıların Kıbrıs'ı fethi sırasındaki Lefkoşa kuşatmasını gösteriyor. 1 Temmuz 1570’te adaya asker çıkarmaya başlayan Osmanlı ordusu, 22 Temmuz’da Lefkoşa’yı kuşatıp 9 Eylül’de de şehri ele geçirmişlerdi. Bu dönemde Kıbrıs Venediklilerin elinde bulunuyordu. Osmanlıların Lefkoşa'ya saldırısı Güney'den olmuş ve saldırılar Podocatero, Constanza, D'Avila ve Tripoli tabyalarında yoğunlaşmıştı.

İtalyan gravürcü Simon Pinargenti'nin bu haritası 1573 yılında yayınlanan Isole che son da Venetia nella Dalmatia et per tutto l'Arcipelago, fino a Costantinopoli, con le loro Fortezze e con le terre piu notabili di Dalmatia adlı kitabında yer alıyor ve bu kitap 52 harita içeriyor.

Willem Janszoon Blaeu'nun 1634 tarihli Amerika haritası

Willem Janszoon Blaeu'nun Americae Nova Tabula adlı ve 1634 tarihli bu haritası onyedinci yüzyılda basılmış en bilinen Amerika haritalarından biri. Hollanda haritacılığının altın çağına ait bu harita dönemin coğrafî bilgisiyle görsel bir zenginliği harmanlıyor ve onyedinci yüzyıl başlarında Avrupalıların batı yarımküre hakkındaki bilgilerini özetliyor.

California'nın bir ada olduğu efsanesini izlemeyen bu harita Amerika'nın Batı Kıyısı'nı ayrıntılı bir şekilde ortaya koyarken Doğu Kıyısı'nda çok sayıda yer adına da yer veriyor. Haritanın üstünde önemli Amerikan şehir ve limanlarına ait dokuz dekoratif manzara bulunurken yan panellerde de çeşitli bölgelerden Amerikan yerlilerinin resmedildiği on güzel minyatür yer alıyor.

Harita aynı zamanda sekiz yelkenli gemi, dört deniz canavarı ve kıtanın içerisinde yer alan ve yerli yaşamını gösteren vinyetlerle süslenmiş.

Bu harita onyedinci yüzyıl başlarında Avrupalıların batı yarımküre hakkındaki bilgilerini özetliyor.

Devamı gelecek...

[@Mislina]

Abraham Ortelius'un 1573 tarihli Moğolistan haritası

Flaman haritacı Abraham Ortelius'un 1573 tarihinde Anvers'te basılan bu haritası Tartariae Sive Magni Chami Regni typus başlığını taşıyor. Moğolistan, Japonya ve Kuzey Amerika'nın Batı kıyısını resmeden bu harita dünyanın ilk modern altası olan Theatrum Orbis Terarrum'un 1573 tarihli Latince baskısında yer alıyor.

Harita batıda Hazar denizinden doğuda Çin'e, Japonya'ya ve Sibirya'ya kadar uzanan Moğol İmparatorluğunu gösteren ilk kaydadeğer haritalardan biri. Aynı zamanda, Amerika'nın kuzeybatı kıyısını, Kaliforniya'yı ve Güneybatı Amerika'yı da gösteren ilk haritalardan biri bu harita. Haritada gerçekte varolmayan Anian Geçidi de yer alıyor.

Moğolistan, Sibirya ve Çin'i olağanüstü bir ayrıntıyla ortaya koyan haritada moğol hanlarının çadırları, iki dekoratif kartuş, yelkenli gemiler ve bir deniz canavarı yer alıyor.

Reiner ve Josua Ottens'in 1745 tarihli Karadeniz haritası

Hollandalı haritacılar Reiner ve Josua Ottens'in 1745 tarihli bu Karadeniz haritası Pontus Euxinus of Niewe en Naaukeurige Paskaarte van de Zwarte Zee başlığını taşıyor. Basımı Amsterdam'da yapılan bu harita Van Keulen'in yapmış olduğu Karadeniz haritasına dayanıyor.

Güneyde İstanbul'dan kuzeyde Azak Denizi'ne kadar uzanan harita kıyı şehirlerini ve kıyı sularının ayrıntılı bir şekilde ortaya koyuyor. Harita büyük bir kartuşla ve bir rüzgar gülüyle süslenmiş.

Nicholas Van Geelkercken'in 1617 tarihli dünya haritası

Hollandalı haritacı Nicholas Van Geelkercken'in 1617 tarihli bu dünya haritası Orbis Terrarum Descriptio Duobis Planis Hemisphaeriis Comprehesa başlığını taşıyor. Nicolas Van Geelkercken, Leiden, Amsterdam ve Antwerp'de çalışmış olan aktif bir çizimci ve gravürcüydü ve bu haritası büyük bir beğeni toplandı.

Bu iki yarımküreli dekoratif haritanın dört köşesindeki kırsal sahneler dört mevsimi resimlendiriyor. Ortadaki üst ve alt bölümlende ise Cennet Bahçesi ve Mahşer Günü panoramik olarak resmediliyor. Buradaki bazı insan detaylarının özellikle çok canlı olarak betimlenmiş olduğu görülüyor.

Hondius bu haritayı 1939 yılında bazı önemli dekoratif değişikliklerle birlikte yeniden yayınladı.

John Speed'in 1626 tarihli Osmanlı haritası

The Turkish Empire başlıklı bu harita İngiliz haritacı John Speed tarafından hazırlanarak 1626 tarihinde Londra'da basıldı. Bu harita onyedinci yüzyılda yayınlanan bölgeye ilişkin haritaların en dekoratif olanlarından birisi. Bu harita aynı zamanda İngiltere'de basılan bu bölgenin ilk haritası olma özelliğini de taşıyor. Haritanın üst kısmında Magosa, Şam, Kahire, Kudüs, İstanbul, Rodos, İskenderiye ve Hürmüz şehirlerine yer veriliyor. Öte yandan haritanın sağ ve sol taraflarında Yunanlı, Suriyeli, Mısırlı, Arap ve İranlı erkek ve kadınlar görülüyor.

1402 tarihli Kangnido dünya haritası

Bu harita kısa adıyla Gangnido olarak bilinen Honil Gangni Yeokdae Gukdo Jido ("Tarihî Ülkeler ve Başkentlerin Toprakları") başlıklı bir dünya haritası. Kore'de 1402 yılında yapılan bu harita 158.5 x 168.0 cm ebadında ve ipek üzerine boyanmış.

Bu harita 1389 tarihli olduğu sanılan Da Ming Hun Yi Tu başlıklı Çin kökenli dünya haritasından sonra, günümüze kalan Doğu Asya kökenli en eski dünya haritası. Bu harita geleneği 1320'lerde Batı ülkelerine ilişkin coğrafî bilgiler Moğol İmparatorluğu'ndaki müslüman coğrafyacılar yoluyla elde edilmesiyle başlamıştı.

Yukarıda gördüğünüz harita batıda Afrika ve Avrupa'dan doğuda Japonya'ya kadar Eski Dünya'yı resmediyor. Kendisini önceleyen Çin kökenli haritadan coğrafî yönden daha az doğruluk içerse de ırmaklar ve küçük adalar bakımından bazı ilerlemeler görülebiliyor. En Batı'da Afrika avrupa'yla bitişik olarak çizilmiş. Afrika'nın hemen doğusunda bir yarımada olarak Arap Yarımadası görülebiliyor. Hindistan ise büyük Çin Kıtasına bitişik olarak çizilmiş. Doğu'da ise Kore Yarımadası'nın olduğundan çok büyük bir şekilde resmedildiğini görüyoruz.

Yukarıda gördüğünüz harita 1402 tarihli orijinal haritanın 1470 yılında yapılan bir kopyası.

John Speed'in 1626 tarihli bu İspanya ve Portekiz haritası

İngiliz haritacı John Speed'in (1552–1629) Londra'da basılan 1626 tarihli bu İspanya ve Portekiz haritasının başlığı şöyle: "Spaine Newly described, with many adictions, both in the attires of the people & the Setuations of their cheifest Cityes".

İngilizce basılan ilk folyo büyüklüğündeki atlasta yer alan bu harita elle renklendirilmiş. Haritanın yan çerçevelerinde çeşitli İspanyol halklarının kostümleri yer alıyor. Üst çerçevede ise dokuz İspanyol şehrinin görünümüne yer verilmiş.

Viyana Kuşatmasını gösteren 1683 tarihli harita

Bolonyalı gravürcü Gioseppe (Giuseppe) Longhi'nin 1683 tarihli ve Viena d'Austria başlıklı bu haritası Osmanlıların 1683 yılındaki ikinci Viyana Kuşatmasını gösteriyor. Haritada Viyanalılar şehrin içerisinde kuşatılmış olarak görülüyor. Alt tarafta Osmanlı askerleri görülürken, sağ üst tarafta ise Viyanalılara yardıma gelen Polonyalı, Savoylu ve Bavyeralı birlikler görülüyor.

Haritada savaşın birçok önemli ayrıntısını görmek mümkün. Sağ altta Büyük Vezir Kara Mustafa Paşa'nın ordugâhı resmedilmiş. Osmanlıların şehre saldırmak için kazdıkları hendekler görülebiliyor.

Nicolaus Blankaart'ın 1652 tarihli Avrupa haritası

Hollandalı haritacı Nicolaus Blankaart'ın 1652 tarihli bu haritası Europa Antiqua cum finitimis Africae & utriusqu Asia regionibus başlığını taşıyor. Avrupa ve çevresindeki bölgeleri gösteren bu harita doğuda Akdeniz ve Karadeniz'e, kuzeyde Britanya Adaları'na ve güneyde Kuzey Afrika'ya uzanıyor. Haritanın yapımcısı olan Nicolaus Blankaart Leiden'de profesördü ve 1660'da Jansson için Afrika, Asya ve Avrupa olmak üzere üç harita yapmıştı.

Cornelis De Jode'un1593 tarihli Güney Amerika haritası

Hollandalı haritacı Cornelis De Jode'un1593 tarihli ve Brasilia et Peruvia başlıklı bu ikinci Güney Amerika haritası büyük ölçüde Petrus Plancius'un 1592 yılında yayınladığı duvar haritasına dayanıyor.

De Jode'un bu haritası Güney Amerika kıtasını tek başına gösteren en eski haritalardan biri ve Hollandalılar tarafından yapılan en eski Güney Amerika haritası olma özelliğini taşıyor. Harita onaltıncı yüzyıl sonlarına gelindiğinde İspanyollar ve Portekizliler tarafından büyük ölçüde haritalandırılmış ve keşfedilmiş olan Güney Amerika'nın bilinen ve keşfedilmiş bölgelerini ayrıntılı bir şekilde ortaya koyuyor.

Harita, Magellan Boğazı'nı önceki adı olan Estrecho de la Victoria olarak isimlendiren pek az haritadan biri. Bu isim Pigafetta tarafından Magellan'ın seyahatini anlatırken kullanıldı. Boğaz'ın bu şekilde Victoria ismiyle anılması Magellan'ın bayrak gemisinin ismi olmasından kaynaklanıyor. Harita aynı zamanda Bilinmeyen Güney Kıtası hakkında ayrıntılı bilgi ve açıklamalar içeriyor. Bu bilgiler bir dizi yer ismi ve nottan oluşuyor.

Güney Amerika'nın iç kısımlarında büyük akarsu sistemleri gösterilirken, ayrıca, bölgelerin flora ve faunasını betimleyen notlar bulunuyor. Orta Ameri'ka ve Karayipler'e kadar uzanan harita kıta çevresindeki gemiler ve deniz canavarlarıyla süslenmiş.

De Jode'un haritası kıtanın kıyı bölgeleri hakkında çok ayrıntılı bilgi verirken iç bölgelerde, dekoratif vinyetler, yerli insanlar ve hayvanlar gibi hayal ürünü bazı unsurlara yer verilmiş.

Pieter Vander Aa:1706 tarihli Seylan haritası

Bu harita Portekizli tarihçi Joan de Barros tarafından Lopo Soares d' Albegeria'nın Portekiz Kralı adına 1515'te gerçekleştirdiği yolculuğu resmetmekte kullanıldı. Harita bu erken onaltıncı yüzyıl kâşifinin eserine dayanarak Seylan'a oldukça ayrıntılı bir bakış sağlıyor. Onsekizinci yüzyılın başlarında Hollandalı harita yayıncısı Pieter Vander Aa çeşitli ender elyazmalarını ve onaltıncı yüzyılda Amerika'ya yapılan yolculuklara ilişkin matbu anlatıları yeniden bastı ve bunlara o günün haritacılık bilgilerine dayanan haritalar ekledi. Yukarıda gördüğünüz 1706 tarihli ve t'Groot Eiland Ceilon, of Ilanare, by d'Arabiers Persianen en Chineezen Chilan genoemd başlıklı harita bunlardan biri.

Claes Janszoon Visscher'in 1639 tarihli Dünya haritası

Hollandalı haritacı Claes Janszoon Visscher'in bu haritası Nova Totius Terrarum Orbis Geographica Ac Hydrographica Tabula başlığını taşıyor.

Visscher'in dünya haritaları 17. yüzyılda yayınlanan en görkemli dünya haritaları arasında yer alıyor. Yukarıda gördüğünüz harita Visscher'in 1614-1652 yılları arasında yayınladığı dört dünya haritasından biri. Visscher bu haritayı 1639 yılında Mercator'un projeksiyonuna dayanarak ve Blaeu ve Jansson tarzında hazırladı. Yukarıdaki örnek, haritanın 1652 tarihli son hali.

Savaş giysileri içerisinde ata binmiş 12 Roma imparatorunun resimleriyle süslenmiş olan harita, bu nedenledir ki "Oniki Sezar Haritası" olarak da biliniyor. Bunun yanısıra haritanın dört köşesinde dört kıtayı temsil eden resimlemeler bulunuyor. Haritanın iki yanındaki resimlerde ise dünyanın altı farklı bölgesindeki (Avrupa, Asya, Afrika, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Macellan) giyim tarzlarını yansıtan resimler ve sekiz şehrin (Roma, Amsterdam, Kudüs, Tunus, Mexico City, Havana, Parnambuco ve Bahio Todos Santos) görünümü yer alıyor.

Harita yapıldığı dönem için oldukça güncel ve Hudson Körfezi'nin keşfini ve St. Lawrance nehrinin güzergahını gösteriyor. Le Maire ve Magellan boğazlarının yanısıra, Terra Australis Incognita (Bilinmeyen Güney Toprakları) hâlâ belirgin bir şekilde görülüyor. Ayrıca, kuzey Avusturalya bölgesinin Hollandalılar tarafından ilk keşifleri de gösteriliyor. Öte yandan Atlantik ve Pasifik Okyanuslarını birbirine bağlayan Kuzeybatı Geçidi'nin bir parçası olduğu düşünülen ve Kuzey Doğu Asyadan birkaç mil uzaklıkta bulunan (hayalî) Anian Boğazı tümüyle hayal mahsülü olarak çizilmiş Califonia kıyılarının üst kısmında yer alıyor.

[@Mislina]

Orjinal Mesaj Sahibi Gündönümü

Maalesef ilkçağdan bu yana harita çalışmaları olmuş ama uydu teknolojisine geçilmeden tam ve doğru çizimler gerçekleşmemiştir. Günümüzde dünyada kaybolmak artık pek mümkün değil bu sayede.

Dünyanın bilinen en eski haritası, Irak’ta yapılan bir kazı sırasında ortaya çıkarılmış(M.Ö. 1000 yılından kalma bir tablet) Babillere dayanıyor tarihçesi.

Gravür olarak adlandırabilir fakat o gününün şartlarına göre çizimler harika.

[@Gündönümü]

Orjinal Mesaj Sahibi Mislina

Dünyanın bilinen en eski haritası, Irak’ta yapılan bir kazı sırasında ortaya çıkarılmış(M.Ö. 1000 yılından kalma bir tablet) Babillere dayanıyor tarihçesi.

Gravür olarak adlandırabilir fakat o gününün şartlarına göre çizimler harika.

İnsanların dünyayı tanıma tutkusu her zaman var olmuştur. Her türlü tehlikeyi göze alarak çıktıkları geziler buna bir örnek. Tamamını gezemesek de haritalar üzerinde dünyamızı tanımak pekala mümkün.


Bahsettiğin ilk dünya haritası. Eskiden Babil diye anıılan bugünkü Irak topraklarında MÖ 600 yıllarında yapıldığı tahmin edilen kil tablet üzerine çizilmiş. Şu an British Museum'da sergilenmekte.