Hâfız-ı Şirâzî'den Beyitler

[@Ekrem Sencer]

Hâfız-ı Şirâzî

Hâfız-ı Şirâzî, 1315 tarihinde İran'ın Şiraz kentinde doğmuş ve 1390 tarihinde yine Şiraz'da vefât etmiştir. Hâfız-ı Şirâzî adıyla edebiyat âleminde bilinen şâirin ismi Hâce Şemseddin Muhammed'dir. Şiirlerini Farsça yazmıştır. Şiirlerinde sevgi, özlem, sevinç, keder hâkim olan duygulardır. Aşk, ayrılık gibi konularla birlikte tasavvufi konuları şiirlerinde işlemiştir. Arapça'yı iyi bilmektedir. Şiirlerinde Arapça kelimeleri yer yer kullansa da Farsça'nın fasih üslûbu her zaman seçilebilir. Alman şâir ve yazar Goethe, Hâfız-ı Şirâzi'den etkilenerek gazeller yazmaya özenmiş ve şiirlerini ''Divân-i Şarkî'' (West-Östlicher Divan) isimli kitapta toplamıştır. Hâfız-ı Şirâzî'nin gazelleri mazmunlarla örülüdür. ''Mazmun'', gizli bir mânâdır. Bu mânâyı, ele verebilecek başka kavram ve varlıkların niteliklerini belirterek çağrışımlar oluşturmak suretiyle saklamak ''mazmun''dan beklenendir. Abdülbâki Gölpınarlı'nın ''Hâfız'' isimli eserinde bu mazmunlara örnekler verilmiştir. Meselâ; zerdüştlük inancında temizlik, sâfiyet ateş ve Güneş'te görülür. Ateş yakılan yer, ''ateş yurdu'' anlamına ''ateşgede'' şeklinde, bu inanışın ulularına ise ''muğ'' denilir. ''Muğ''ların büyüklerine ''Pîr-i Mugân'' denmektedir. Tasavvufi edebiyat dalında örneğin ''şarap'', temizlik kaynağı olarak bilinen ''ateşe ve Güneş'e'' nispet ediliyor; ''meyhâne'' ise ''ateş yurdu'' anlamında ''ateşgede''dir. Meyhâne'ye girenin yanıp pişerek arınması söz konusudur. ''Pîr-i Mugân'' ise burada ''meyhânecidir''. ''Meyhâneci'', insân-ı kâmil'dir, mürşittir.

Dîvân şiiri beyitlerinden farklı olarak Hâfız'ın beyitleri tek tek birbirinden kopuk ve müstakil anlam içermeyip, beyitler diğer beyitlerle konu bütünlüğü içinde bağlıdır. Hâfız şiirlerinde mazmunlar kullanarak bizi hayâl âlemine çektiği gibi edebiyatımızda merhum Yahya Kemal Beyatlı, ''Rindlerin Ölümü'' isimli şiirinde Hâfız'ı anmış, ''Serin serviler altında bulunan Hâfız'ın mezârında her seher vakti bir gül açtığını ve her gece bir bülbülün öttüğünü'' hayâl etmek istemiştir. Şâir'in çeşitli nazım türlerini içinde barındıran bir Divân'ı vardır. Hâfız-ı Şirâzî, İran'da ''Şiirin Efendisi'' olarak bilinmektedir.

Şâir'e rahmet diliyorum ve Prof. Dr. Mehmet Kanar'ın çevirisini yapmış olduğu ''Ayrıntı Yayınları''ndan çıkmış olan iki ciltten ibâret Hâfız Dîvânı'ndan beğenip şiir defterime kaydettiğim örnek beyitleri şiir meraklılarının dikkatine sunuyorum:

''Ez behr-i bûseî zî lebeş cân hemîdihem
Înem hemîsitâned u ânem nemîdihed''

Anlamı:
''Dudağından bir bûse alayım diye can veriyorum
Canımı alıyor da bir bûsecik vermiyor.''

''Mordem derin firâk u deran perde râh nîst
Yâ hest u perdedâr nişânem nemîdihed''

Anlamı:
''Öldüm ayrılıktan, evine girmeme müsâade yok
Belki var da kapıcı bir işâret vermiyor''

''Zulfeş keşîd bâd-i sabâ çerh-i sîflebîn
Konca mecâl-i bâd-i vezânem nemîdihed''

Anlamı:
''Seher yeli zülüflerini çekiyor. bak alçak feleğe !
Seher yeli gibi bana da bir fırsat vermiyor''

''Çendan ki ber kinâr çu pergâr mîşodem
Dovrân çu nokte reh be miyânem nemîdihed''

Anlamı:
''Etrafında dönmekten pergel oldum da
Felek ortadaki noktaya gitmeme yol vermiyor.''

''Şekker be sabr dest dihed âkıbet velî
Bed'ahdî-i zemâne zemânem nemîdihed''

Anlamı:
''Şeker sabırla elde edilirmiş ama
Vefâsız felek bana sabır hakkı vermiyor''

''Goftem: Revem be hâb u bebînem cemâl-i dûst
Hâfiz zi âh u nâle emânem nemîdihed''

Anlamı:
''Gidip yatayım dedim, belki görürüm dost yüzünü
Ama Hâfız'ın dertli inleyişi bana aman vermiyor.''

[@Sevda]

Divan edebiyatı şairleri en usta şairlerdir bana göre. Her ne kadar hepsi belli konuları işlemiş ve bu konuların dışına çıkamamış olsalar da aruz vezniyle ve bol tasvirlerle şiirler yazmak, adını tarihe yazdırmak kimsenin harcı değil.

Teşekkürler Ekrem Sencer.

[@Canan]

Okulda, Divan Edebiyatı Şairlerinin hayatı ve şiirlerini ilgi ile okur, öğretmeni severek dinlerdim. Şiirlerinin anlamını kendim çıkarmaya çalışmak da zevk verirdi bana.

Hâfız-ı Şirâzî'nin hayatını ve beyitlerini aynı ilgi ile okudum.
Konu için teşekkürler Ekrem Sencer

[@Ekrem Sencer]

Sayın Sevda ve Sayın Canan, açmış olduğum konuya gösterdiğiniz ilginize ve değerli yorumlarınıza teşekkür ederim. Şirazlı Hâfız, Acem Şâirlerdendir. Dolayısıyla, şiirlerini aslında, örneklerden görüldüğü üzere Farsça yazmıştır. Şüphesiz ki Divan şiirlerinde gözetilen aruz, Hâfız'ın şiirinin de değişmez ölçüsüdür. Belki Divan şiirine ilişkin değerlendirmeleri meselâ bir Fuzulî, ya da Bâkî'nin veya diğer aruz ölçüsünü kullanan ve şiirlerinde Türkçe, Farsça ve Arapça'dan oluşan esperanto bir dil kullanan Şâirlerin şiirleri bahis konusu olduğunda yapmak gerekir. Ancak, sizin de belirttiğiniz gibi, Divân şiirinde çok geniş bir hayal dünyası ilhâma yön veriyor, zengin kelime ve terkip zenginliği Şâirin düşünce ufkunu benzersiz bir genişliğe kavuşturuyor.

[@Ekrem Sencer]

''Goftem : Gam-î tu dârem. Goftâ : Gamet serâyed
Goftem ki mâh-i men şov. Goftâ : Eger ber âyed''
Anlamı:
''Dedim : Gâmını çekiyorum. Dedi: Gâmın geçer
Dedim: Ay ol, doğ bana. Dedi : Dur bakalım.''

''Goftem : Zi mihrverzân resm-i vefâ biyâmuz
Goftâ : Zi hûbrûyân in kâr kemter âyed''
Anlamı:
''Dedim : Şefkatlilerden vefâ nedir, öğren
Dedi : Güzellerde vefâ olur nâdiren''

''Goftem : Ki ber hiyâlet râh-i nazar bebendem
Goftâ ki şebîov est û, ez râh-i dîger âyed''
Anlamı:
''Dedim : Gözlerimi hayâline kapadım
Dedi : Hırsızdır, başka yoldan gelir.''

''Goftem : Ki bûy-i zulfet gumrâh-i âlemem kerd
Goftâ : Eger bedânî, hem ût rehber âyed''
Anlamı:
''Dedim : Zülüflerinin kokusu etti beni derbeder
Dedi : Bir bilsen, o sana rehber olur gelir.''

''Goftem : Hoşâ hevâî kez bâd-i subh hîzed
Goftâ : Honek nesîmî kez kûy-i dilber âyed''
Anlamı:
''Dedim : Seher yelinin havası ne hoş !
Dedi : Sevgiliden gelen meltem ne hoş !''

''Goftem : Ki nûş-i la'let mâ râ be ârizû koşt
Goftâ tu bendegî kun , kû bendeperver âyed''
Anlamı:
''Dedim : Tatlı dudağının arzusu öldürdü beni
Dedi : Sen kul ol hele , o kulunu gözetir gelir.''

''Goftem : Dil-i rahîmet key azm-i sulh dâred
Goftâ : Megûy bâ kes tâ vakt-i ân der âyed''
Anlamı:
''Dedim : Merhametli gönlünde barış niyeti ne zaman ?
Dedi : Kimseye söyleme sen, nasıl olsa vakti gelir.''

''Goftem : Zemân-ı işret, dîdî ki, çun ser âmed ?
Goftâ : Hamûş Hâfiz kin gusse hem ser âyed.''
Anlamı:
''Dedim : Gördün mü, eğlence vakti geçti gitti
Dedi : Sus Hâfız, üzüntünün de sonu gelir.''

[@alkanaga]

http://www.youtube.com/watch?v=MdkaD...htLkwXecGiBQQh

l-minnetu- lil-leh ki der-i miyked-i bâz est
zan ru ki mera ber der-e u ruy-i niyaz est
hagigât, nâ mecaz est, der-i miyked-i bâz est
kî-u gessî diraz est
hagigât, nâ mecaz est, der-i miyked-i bâz est
kî-u gessî diraz est

bar-i dîl-i mecnûn-u ham-i tûrri-ye leyli
ha leyli ha leyli ha leyli
bar-i dîl-i mecnûn-u ham-i tûrri-ye leyli
ha leyli ha leyli ha leyli
rûhsâri-yi mahmûd-u kef-i pây-i eyaz est
hagigât, nâ mecaz est, der-i miyked-i bâz est
kî-u gessî diraz est
hagigât, nâ mecaz est, der-i miyked-i bâz est
kî-u gessî diraz est

bar-i dîl-i mecnûn-u ham-i tûrri-ye leyli
ha leyli ha leyli ha leyli
bar-i dîl-i mecnûn-u ham-i tûrri-ye leyli
ha leyli ha leyli ha leyli
rûhsâri-yi mahmûd-u kêf-i pây-i eyaz est
hagigât, nâ mecaz est, der-i miyked-i bâz est
kî-u gessî diraz est
hagigât, nâ mecaz est, der-i miyked-i bâz est
ke in gessî diraz estkî-u gessî diraz est
raz-î ki ber-i gîyr negoftim-u negûyim
raz-î ki ber-i gîyr negoftim-u negûyim

ba dûst begûyim kî-û mahrem-î raz est
ba dûst begûyim kî-û mahrem-î raz est
ba dûst begûyim kî-û mahrem-î raz est
ba dûst begûyim kî-û mahrem-î raz est
hafiz-i şirazi
Türkçesi
allaha şükür, meyhane kapısı açık!
onun kapısına hacetim için geldim
meyhane kapısı açık,
ve bu bir mecaz değil, bir hakikattir!
bu uzun, son bulmayacak bir hikayedir,
sonu olmayacak, sonu olmayan bir hikayedir
mecnunun gönlünün gamı, leylanın saç kıvrımında yüklüdür
mahmut'un (gazneli mahmut) yüzü ayaz'ın ayağının altındadır
(o muhteşem padişah öyle ayaz'ın aşkının büyüklüğüne kapılmış ki yüzünü ayaz'ın ayağının altına sürüyordu)
hey leyli, hey leyli heeey leyli!!
sırrımızı gayrilere anlatmadık ve anlatmayız
sırlarımızın mahremimiz olan dost'a anlatırız
ah leyla, ah leyli heyyy

[@Ekrem Sencer]

Sayın @alkanaga, konuya olan değerli katkılarınız için size teşekkür ederim.

[@alkanaga]

Böyle bir konu açtığın için ben teşekkür ederim sayın @Ekrem Sencer .

[@Ekrem Sencer]

''Ey Cân ! Hadîs-i mâ ber-i dildâr bâz gû
Lîken çonan megû ki sabâ râ haber şeved''
Anlamı:
''Ey Cân ! Hâlimizi anlat sevgiliye
Seher yeli duymayacak kadar anlat ama''

''Ez kîmiyâ-yi mihr-i tu zer geşt rûy-i men
Ârî be yumn-i lutf-i şumâ hâk zer şeved''
Anlamı:
''Altın gibi sarardı yüzüm sevginin kimyâsıyla
Evet, toprak altın olur lûtfunun bereketiyle''

''Hâfız ! Çu nâfe-i ser-i zulfeş be dest-i tust
Dem der keş erne bâd-i sabâ râ haber şeved''
Anlamı:
''Hâfız ! Sevgilinin zülüflerinin ucunun mis kokusu elinde olduğuna göre
Sus ! Seher yelinin haberi olur yoksa.''

[@Gülümsün]

Bu güzel konu için teşekkürler Ekrem Sencer.

Forum Gerçek Flash Dosyası