Devrik Cümle Nedir? Devrik Cümleler Anlatım Bozukluğu mudur?

[@OkyanusunKalbi]

Devrik Cümle

Ögeleri dilin dil bilgisi kuralları dahilinde genel kurala uygun sıralanmamış cümle.

Türkçe'de cümleyi oluşturan öğeler genel olarak şu sıralamaya uyar:

Özne, tümleç(ler), yüklem.

Bu sıralanışa uymayan ve yüklemi sonda değil başta ya da ortada bulunan cümlelere "devrik cümle" denir.

Türkçede yüklem sonda bulunur diğer ögelerse önemine göre, vurgulu olan yükleme daha yakın olacak şekilde dizilir. Öyleyse; Türkçede yüklemi cümle sonunda bulunan cümle kurallı cümle, cümle sonunda başka bir ögesi bulunan cümle ise devrik cümledir.

Kurallı Cümle

Kurallı cümle veya düz cümle, herhangi bir dilde cümlenin öğelerinin o dilin dilbilgisindeki cümle kuruluşu kurallarına göre sıralandığı cümle türü.

Türkçede cümlenin ögeleri, cümle içindeki konumlarıyla değil; aldıkları (özne ve belirtisiz nesne ek almaz) eklerle ayrılır. Bu yüzden devrik kurulmuş bir cümle yanlış değildir. Hatta edebi dilde devrik cümlelere sıkça başvurulur.

Ek almayan iki ögeden biri olan belirtisiz nesne, diğeri özneden her zaman yüklemin önünde olmasıyla ve yüklemin aldığı kişi ekiyle ayırt edilir.

Örneğin: "Kalem aldım." cümlesinde kalem belirtisiz nesnedir. Yüklemin almış olduğu -m kişi ekinden anladığımız üzere cümlenin görünmeyen öznesi "ben"dir. ( gizli özne)

Özne

Bir tümcede bildirilen eylemi yapan ya da yüklemin bildirdiği durumu üzerine alan kimse ya da şey. fail . bilinci, sezgisi, düş gücü olan, kimi filozoflara göre de dış dünyaya karşıt olan birey.

Yüklemin üçüncü şahısla çekimlendiği cümlelerdeyse anlatım bozukluğu olmasını engellemek için gerçek özne kullanılması...

Devrik Cümle Örnekleri 1:
•seni seviyorum → seviyorum seni
•yanıma gel→ gel yanıma

Devrik Cümle Örnekleri 2:
Görmüyor musun sana doğru geldiğini?
Bendim dün gece evinizin önünden geçen.

Şiirde ve günlük konuşmalarda çok kullanılır.

Şiirde Devrik Cümle Örnekleri:
Çok insan anlayamaz eski musikimizden
Ve ondan anlamayan bir şey anlamaz bizden.

Ağır, ağır çıkacaksın bu merdivenlerden,
Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak,
Ve bir zaman bakacaksın semaya ağlayarak...

Sular sarardı... Yüzün perde perde solmakta,
Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta...

Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller;
Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller,
Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer?

Bu bir lisan-ı hafidir ki ruha dolmakta,
Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta...

Atasözleri de kafiye amaçlı devrik yapılabilir:

Atasözlerinde Devrik Cümle Örnekleri:
Gülme komşuna, gelir başına.
Sakla samanı, gelir zamanı.
Besle kargayı, oysun gözünü.

Ünlem cümleleri de devrik olabilir.
Gel buraya!
Git başımdan!

Sonuç
Her cümle bu yedi cümle türünden en az birine dahildir.
Bir kere bütün cümleler ya olumludur ya olumsuz.

─Ah, bilsen biz senin ıstırabını ne iyi anlıyoruz! →Ünlem, olumlu, istek

Biz ki her şeyi görür ve anlarız. →Olumlu

Düşün, bir elbiseyle bir vücut arasındaki esrarlı rabıtayı düşün. →Emir, olumlu

Vücudun sonsuz hareketleri içinde bize düşmeyen pay hangisidir? →Olumlu, soru

Fakat o göz kimde vardır? →Olumlu, soru

Kimsede... →Eksiltili cümle

Yalnız bizde... →Eksiltili cümle

Bize artık hikâyeni anlatma!... →Ünlem, emir, olumsuz

Ne lüzum var? →Anlamca olumsuz, soru

[@Rosebud]

Ben lisede edebiyat bölümü okudum, edebiyatım hayli iyiydi, farkeden farketmiştir zaten yazılarımda çok devrik cümle kullanırım, bunu da Nurullah Ataç'a borçluyum, hatta biraz kendimi zorluyorum çok fazla devrik cümle kullanmamaya ama elimde değil otomatik olarak yapıyorum bunu, bilmiyorum bana çok şiirsel ve gizemli geliyor, beni çok etkilemiştir Nurullah Ataç'ın dili.

[@OkyanusunKalbi]

Orjinal Mesaj Sahibi Supernatural

Ben lisede edebiyat bölümü okudum, edebiyatım hayli iyiydi, farkeden farketmiştir zaten yazılarımda çok devrik cümle kullanırım, bunu da Nurullah Ataç'a borçluyum, hatta biraz kendimi zorluyorum çok fazla devrik cümle kullanmamaya ama elimde değil otomatik olarak yapıyorum bunu, bilmiyorum bana çok şiirsel ve gizemli geliyor, beni çok etkilemiştir Nurullah Ataç'ın dili.

Ben de çok fazla devrik cümleler kuruyorum. Ama genelde konuşurken de devrik cümle kullandığım için ister istemez yazıya da yansıyor.



''Acaba hata mı yapıyorum'' diyerek forumda bi kaç kez cümlelerimi düzenlediğim de olmuştur. Neyse ki yüklemim - öznem yerli yerinde devrik cümleler kuruyormuşum.

[@Rosebud]

Nurullah Ataç kendisini savunurken bile kullanmış devrik cümle, mesela demiş ki: Bence, halk dilinde yok o sizin söylediğiniz kural,
Normalde; bence o sizin söylediğiniz kural halk dilinde yok denilir, şimdi baktım da, daha ilk cümlemde yine kullanmışım devrik cümle, yahu bu da devrik oldu, sonu gelmez ben kaçar.

[@OkyanusunKalbi]

Orjinal Mesaj Sahibi Supernatural

Nurullah Ataç kendisini savunurken bile kullanmış devrik cümle, mesela demiş ki: Bence, halk dilinde yok o sizin söylediğiniz kural,
Normalde; bence o sizin söylediğiniz kural halk dilinde yok denilir, şimdi baktım da, daha ilk cümlemde yine kullanmışım devrik cümle, yahu bu da devrik oldu, sonu gelmez ben kaçar.

Hahaha. Sonu gelmez bu devrik cümlelerin....







Duygusal adamız vesselâm. Ondan devrik cümle kuruyoruz.

[@Rosebud]

Elimde değil dümdüz yazdığım zaman istediğim anlamı veremediğimi düşünüyorum, anlam sadece çok düzgün cümleler kullanılarak verilemez bence, devrik cümle yazıya bir ruh katıyor, mesela bir şarkı söylersiniz, notalara gayet düzgün yerinde basarsınız ama şarkınız dinletmez kendisini ruh yoktur çünki, işte devrik cümle de yazının ruhudur bence.