Yanlış Kullanılan Atasözleri ve Deyimler ve Dilimize Yerleşmeleri

[@KaLiNKa]

Doğru bildiğimiz ama yanlış olan bir atasözü daha:

"Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz"

Öncelikle Milli Savunma Bakanlığı'nın sözünü ileteyim size:

"Atasözünde geçen "ana", bağdat'taki ane yarının kulaktan kulağa geçerek devşirilmiş halidir. aynı şekilde "yar" de, (ane uçurumu) "ana" olarak algılandığı için sevdicek sanılmıştır. Aksi yöndeki iddialar, talihsiz açıklamalar kurumumuzu zedelemekmilli birlik ve beraberliğimize leke sürmek yönündedir."

Nedir peki atasözünün doğrusu?

"Ane gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz."

Ane Bağdat yakınlarındaki bir uçurumdur.

"Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz" doğru değildir.

Yine başka bir atasözü olan "Haydan gelen huya gider" değil "Hayy'dan gelen Hû'ya gider"dir. "Allah'tan gelen yine Allah'a döner." anlamında söylenmiştir.


Bir deyimimiz var ki eminim çoğumuz nereden geldiğini bilmiyoruz:

"Leb demeden leblebiyi anlamak."

Deyimin ne anlama geldiğini hepimiz biliyoruz zaten ama hikayesi biraz farklı.

Ülkemizde latin harfleriyle eğitime geçilmeden önceki bir dönemde, bir okulda, biraz ukala bir öğrenci Farsçadan sınava girer. "Ne soracaklar acaba?" merakı içinde hocalarının ağzına bakarken; hocalardan biri, (Farsça "dudak" anlamına gelen) "leb" sözcüğü ile söze baslar ki daha sözcüğü bile tamamlamadan öğrenci hemen atılıp:

-"Leblebi" diye lafa girer. "Leb, leblebi sözcüğünün birinci hecesidir efendim."

Sınavdaki hocalar gülüşürler. Soruya baslayan hoca :

- Maşallah "leb" demeden leblebiyi anladın. Yine de lafın devamını beklesen iyi olur, çünkü "lebib olan, lebbeste kalır icabında. (akıllı olan gerektiğinde susmasını bilir)"diyecektim, der.

Deyim de böylelikle dile yerleşir. : )

Kaynak

[@KaLiNKa]

Ortada hiçbir neden yokken gerçekleşen olayların karşısında çoğumuz "fol yok yumurta yok" deyimini kullanırız, peki nedir bu fol? Dilimize nereden gelmiştir? Anlamı nedir? Merak ediyorsanız buyrun:

Yunanca "foli - φωλι" olarak kullanılan kelimenin anlamı kuluçka yeri.

TDK ise şu şekilde açıklıyor: "Tavuğun istenilen yere yumurtlaması için o yere konulan yumurta veya yumurtaya benzeyen şey"

[@Gece]

Kalinka hayallerimi yıktın!

Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz' ın öyküsü yaraladı beni...
Oysa ne çok severdim bu sözü, ne çokmuş yanlış bildiklerimiz...

[@KaLiNKa]

Orjinal Mesaj Sahibi Gece

Kalinka hayallerimi yıktın!

Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz' ın öyküsü yaraladı beni...
Oysa ne çok severdim bu sözü, ne çokmuş yanlış bildiklerimiz...

Üzgünüm isteyerek olmadı
O kadar çok ki yanlış bildiğimiz deyimler, atasözleri

Mesela bir örnek daha vereyim

Azimle sıçan mermeri delermiş!

Yok böyle söz.


Doğrusu

Azimli sıçan mermeri deler.

Buradaki sıçan kemirgen lağamlarda yaşayan hayvan.

[@Gece]

Ben bir tane biliyorum da...
Söyleyemem...
İpucu vereyim hani şu "Ne Şamın şekeri" diye
başlayan var yaa....
O hepten faul...

[@Karagöz]

"Ana gibi yar Bağdat gibi diyar olmaz" atasözündeki yanlışlığı yıllar önce ilk defa Beyaz Show'u sunan Beyazıt Öztürk'ten öğrenmiştim. Yanlış hatırlamıyorsam kendi programında açıklamıştı bunu.

[@KaLiNKa]

Orjinal Mesaj Sahibi Gece

Ben bir tane biliyorum da...
Söyleyemem...
İpucu vereyim hani şu "Ne Şamın şekeri" diye
başlayan var yaa....
O hepten faul...

Du bakim nasıldı o söz merak ettim özel mesajla kulağıma söylersin belki Gece

[@Cimcimecik]

"Eski çamlar bardak oldu" lafı da eski "camlar" olarak değişmiş. Aslı "cam" değil "çam". Eskilerde Türkmen göçerleri eski çam ağaçlarını kesip bardak yaparlarmış.

Bir de "tası tarağı topla" deyimi var. Onun da aslı "tas-ı arak" imiş. Yani rakı tası. Osmanlı zamanında seyyar rakı satıcıları varmış, alt-orta gelirliler için. Zabıtayı görünce toplayıp kaçarlarmış.