Avrupa Tarihine Yön Veren 18 Hanedan

[@Çengelli İğne]

Hohenzollern Hanedanı, 12. yüzyıl'da Schwaben'de ortaya çıkmış, 1525 yılında Prusya Düklüğü'nün başına geçmiş, 1701'de Prusya Krallığı'nı kurmuş, 1871 yılında ise Alman Ulusal Birliği'nin Kuruluşuna öncülük ederek Alman İmparatorluğu'nu kurmuş bir kraliyet ailesidir.

Bu tarihten başlayarak 1918 yılında Almanya'da Weimar Cumhuriyeti'nin kuruluşuna kadar olan süre boyunca Alman İmparatorları bu aileden çıkmıştır.

. Hanedandan tahta geçen Alman imparatorları şunlardır:


I. Wilhelm (1871-1888)

III. Friedrich (1888) (Eşi ile)

II. Wilhelm (1888-1918)

Kaynak

[@Çengelli İğne]

Hannover Hanedanlığı Alman kökenli bir kraliyet hanedanıydı. Hannover Hanedanlığı Hannover Krallığını ve aynı zamanda Braunschweig-Lüneburg düklüğünü yönetiyordu. 1714'den sonra Hannover Hanedanlığı Büyük Britanya Krallığını da yönetmeye başladı. Hanedan'dan olan ilk Britanya Krallı I. George'du.

I. George

. Hanedana mensup Birleşik Krallık hükümdarları

. Büyük Britanya Krallığı

I. George 1714 - 1727
II. George 1727 - 1760
III. George 1760 - 1820

. Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı

III. George 1760 - 1820
IV. George 1820 - 1830
IV. William 1830 - 1837
I. Victoria 1837 - 1901


Kaynak

[@Çengelli İğne]

Windsor Hanedanı (1917'den beri) Büyük Britanya kraliyet ailesi'dir. Birinci Dünya Savaşı sırasında ailenin Alman kökleri ve Alman İmparatorluk ailesi ile olan akrabalığı iç politikada baskıya neden olduğundan, V. George 17 Temmuz 1917'de ailenin 1840'tan beri taşıdığı almanca ismi Sachsen-Coburg-Gotha'yı (Sachsen-Coburg und Gotha hanedanından ileri gelir) şimdiki adı olan Windsor olarak değiştirdi. Windsor adı, Berkshire kontluğunda bulunan Windsor şehri ve içinde kraliyet ailesinin residansının bulunduğu Windsor Sarayı'nı temsil ediyor.

Şubat 1960'da kraliçe II. Elisabeth, soyundan gelenlerin, eğerki His/Her Royal Highness veya Prens/Prenses ünvanlarından herhangi birini taşımıyorlarsa, Mountbatten-Windsor; Almanca olan Battenberg'in İngilizceleştirilmişini (anglisierung), kullanacaklarını ilan etti. Buna karşın kraliçeden olan tüm soy bugün bu soyadı taşıyor. Bu soyad değişikliği soyu kraliçeden gelmeyen kraliyet ailesi üyeleri için geçerli değildir.

. Windsor Hanedanı Üye Olan Birleşik Krallık Hükümdarları

VII. Edward 22 Ocak 1901 6 Mayıs 1910 Kraliçe Victoria'in oğlu.

V. George 6 Mayıs 1910 20 Ocak 1936 VII. Edward 'ın Oğlu ve Kraliçe Victoria 'in Torunu

VIII. Edward 20 Ocak 1936 11 Aralık 1936 (Tahttan çekildi) V. George 'in Oğlu ve VII. Edward İn Torunu

VI. George 11 Aralık 1936 6 Şubat 1952 V. George 'in Oğlu ve VIII. Edward 'in kardeşi.

II. Elizabeth 6 Şubat 1952 Görevde VI. George 'in Kızı ve VIII. Edward 'in Yeğeni..

Kaynak

[@Çengelli İğne]

avoya (Savoia) Hanedanı, (İtalyanca: Casa Savoia, Fransızca; Maison de Savoie), tarihsel Savoya bölgesinde 11. yüzyıl başlarında ortaya çıkan bir soylu hanedandır. Bu bölgede önce küçük bir kontluk yöneten bu hanedan zamanla hükümdarlık yetkilerini geliştirerek sonunda 1861 ile II. Dünya Savaşı sonunda Savoya-Carignano hanedan dalı tarafından İtalya Krallığı hükümdarı olmayı başarmıştır.

II. Vittorio Emmanuele

I. Umberto

Savoya Hanedanı genişleyip birleşen İtalya'ya üzerinde 85 yıl krallık yapmıştır. Savoya Hanedanı'nın İtalya Kralı olan üyeleri II. Vittorio Emmanuele, I. Umberto, III. Vittorio Emmanuele ve II. Umberto olmuşlardır. Son İtalya kralı olan II. Umberto ancak birkaç hafta hüküm sürmüş ve bir Anayasal Referendum ile tahttan induirilmiş ve İtalya'da yeni bir cumhuriyet ilan edilmiştir.

III. Vittorio Emmanuele

II. Umberto

. Tarih

. Eski tarih

Savoya Hanedanı'nın ilk üyesi Savoya Kontu I. Umberto, Sabaudia Kontu ("Biancamano (Beyaz El))") (1003-1047 veya 1048) olduğu kabul edilir. Umberto'nun ailesinin Saksonya'da Magdeburg yakınlarında ortaya çıktığı belirtilmiştir. Bu hanedan mensupları için ilk yazılı belge 10. yüzyılda bu aileye mensup iki kardeş olan Amedeo ve Umberto hakkındadır.

Sabaudia kontluğu önemsiz ve fakir olmakla beraber bu kontluğun sonraki ardıl yöneticileri diplomatik yetenek göstererek Alpler'de stratejik önemi olan geçitleri hükümleri ve kontrolleri altına almışlardır. İlk kont Umberto'nun iki oğlu Cenevre Gölü'nün doğusunda St Maurice Manastırı başpiskopusu olmuşlardır. Savoya Hanedanı mensupları hala da kendilerini koruyan Hristiyan evliyasının "St. Maurice" olduğunu kabul etmektedirler.

Umberto'nun oğlu Oddone 1051'de ağabeyi I. Amedeo'nun ölümü üzerine kontluk unvanını eline geçirdi. Torino'lu Markiz Adelaide ile evlenme yapıp "Susa Markizliği" unvanını ve bu Markizliğin Torino ve Pinerolo kentlerini Savoya Hanedanı eline geçirdi.Bu diplomatik başarı nedeni ile Savoya Hanedanı Fransa, İspanya]] ve İngiltere gibi batı Avrupa'daki önemli ülkelerin hükümdarlarının ilgisini çekip bunlar tarafından Savoya Hanedanı mensuplarının tavsiyeleri göz önüne alınmaya başlandı.

Savoya Hanedanı kontlarından biri bir zamanl modern İsviçre Vaud kantonu üzerinde hak iddia edip Chillon Şatosu'nu ellerine geçirdi. Fakat bu kanton üzerindeki kontluk iddiaları Cenevre Protestan Reformasyon döneminde boşa kaldı. Cenevre ve Vaud kantonu Reformcu protestan papaz idarecilerin eline geçti. Bundan sonra da bu kanton ve şato Bern Kantonu tarafından fetedildi. Bu dönemde Piyemonte arazileri Sabaudia Kontluğu ile birleştirildi. Böylece Burgonya kökenli olduğu sanılan Umberto'nun ardılları bugün Fransa, İtalya ve İsviçre sınırlarının birleştiği bölgede geniş topraklar ele geçirdiler. Bu bölge "Savoya" olarak anılmaya ve antik Romalılar ve Kelt asıllılardan ortaya çıkan bu bölge ahalisine de "Savoyalı"lar denilmeye başlandı.

. Genişleme, gerileme

Önde gelen Savoya kontlarından VII. Amadeo (hd. 1383-1391) Nice limanını aldı. VIII. Amadeo da (hd. 1391-1440) yavaş yavaş arazilerini genişletme politikası uyguladı. Yaklaşık iki yüzyıldır hanedanın bir kolunca yönetilen Piyemonte'yi ilhak etti. Sonra gelen ve Savoya kKontu iken antipapa seçilip Antipapa V. Felix adını alan VIII. Amedeo döneminde 1416'da Kutsal Roma Cermen İmparatoru tarafından Savoya Düklüğü unvanı verildi. Savoya kontları VIII. Amadeo'dan sonra dük unvanı taşımaya başladılar.


hanedanının hüküm sürdüğü Piyemont zaman zaman Fransa istilası ve işgaline hedef oldu. 1494'de Fransa Kralı VIII. Charles Savoya, Piyemont ve İtalya'yı işgal etti ve ta [[Napoli]'ye kadar İtalya'yı eline geçirdi. Savoya Dükleri Torino'ya çekildiler ve orada iyice yerleştiler. Savoya 1536 - 1539'de ise Fransa işgalinde idi. 1553'de Savoya Dükü olan Emmanuele Filiberto dönemi başında Savoya Düklüğü arazilerinin çoğu Fransa işgali altındaydı. Bu dük Fransızlarla mucadeleye geçip onların ellerinde bulunan arazilerin hiç olmazsa birazını geri almak için Fransa Krallığı'nın baş düşmanı olan Habsburg Haenedanı'a hizmetlerini sundu.

1555-1559 döneminde İspanya Habsburg İmparatoru olan II. Filipe'nin Hollanda valisi olarak görev aldı. Bu görevde iken İspanya'nın Kuzey Fransa'ya yaptığı istila hücumunda İspanyol ordusuna komuta etti ve Fransa ordusunu St Quintin Savaşı'nda yendi. Avrupa'da ortaya çıkan bu çatışmalarda hem Fransa'dan hem İspanya'dan araziler, bu arada Torino şehrini, eline geçirdi ve Savoya Düklüğü başkentini Chambery'den Torino'ya nakletti.

17. yüzyıl boyunca Torino ve etrafı büyük ekonomik gelişme gösterdi ve bu Savoya Düklerinin sürekli bir genişleme politikası izlemelerine imkan sağladı. II. Charles Nice limanını geliştirdi ve Alplerdden Fransa'ya yeni bir yol açtırdı. Savoya dükleri Fransa'yla Habsburglar arasında sık sık taraf değiştirerek dışişlerinde bağımsızlıklarını korumayı başardılar.

1494'de İtalya

17. ve 18. yuzyılda Savoy Hanedanından olan Savoya Dükü Carlo Emanuele'in torunlarindan olan ve bu düklüğü idare etmeyen Savoia-Carignano kolundan olan Savoy Prensi Eugen Avusturya Habsburglarının büyük askeri komutanı olarak çok ün yaptı. Özellikle Osmanlı Devleti'ne karşı yapılan Kutsal İttifak Savaşları'nda önemli rol oynadı. Sonra da İspanya Veraset Savaşında ve 1715-1718 Osmanlı-Avusturya-Venedik Savaşı'nda Avusturya'nın en önemli komutanı oldu.

18. yüzyıl başlarında bütün Avrupa'yı saran İspanya Veraset Savaşından Savoya Dükleri önemli kazanımlarla çıkmayı başardılar. Bu savaşlarda önce Fransa tarafında olan Savoya Dükü Vittorio Amadeo taraf değiştirp Avusturya Habsburg'larına destek sağladı. (1713 Utrecht Barışı'yla Savoya Düklüğü kuzeydoğu İtalya'da geniş araziler kazanması yanında Sicilya Krallığı tahtına da getirildi. Sicilya Kralı olarak Savoya Dükleri 1713-1720 arasıda sadece 7 yıl hüküm sürdüler. Piyemonte'yi de elinde tutan Savoya dükü II. Vittorio Amedeo, 1718'de büyük devletlerin imzaladığı Londra Antlaşması uyarınca Sicilya'yı Avusturya Habsburglarına vermek zorunda kaldı; karşılığında da o zamana değin İspanya'ya bağlı olan Sardınya'yı aldı. Sardinya adası 24 Ağustos 1720'de resmen II. Vittorio Amedeo'nun yönetimine girdi. En sonunda kral olup Sicilya Krallığı tacının prestiji ve Sicilya'da özellikle Palermo'nun zenginlikleri Savoya Hanedanı'na daha daha da iktidar gücü ve önem kazandı.

. İtalya'nın birleştirilmesi

Fransız Devrimi ve Napolyon Savaşları (1792-1815) sırasında Sardinya dışında bütün Savoya toprakları Fransızların denetimi altına girdi. 1792'de merkezi Torino, Piyemonte'de olan Sardinya Kralı olan Savoya Dükü Devrimci Birinci Fransa Cumhuriyeti karşında istibdat hükümetli krallıklar tarafından kurulan Birinci Koalisyon'a katıldı. Bu koalisyona karşı 30.000 kişilik Fransa Cumhuriyeti ordusu ilk galebeyi Sardinya Krallığı ordusuna karşı Nice şehrini ele geçirmekle kazandı. Fakat Fransız ordusu 1793 ortasında Lyons'da olan bir isyanı bastırmak için geri çekilmek zorunda kaldı ve Sardinya Ordusu Nice ve tüm Fransız Savoya arazilerini tekrar geri aldılar. Fakat Eylül ve Ekim aylarında 12.000 kişilik Fransız ordusu Sardınya güçlerini iki defa yenerek onları yine Piyemonte'ye geri çekilmeye zorladı. Bundan sonra 45.000 kişilik bir Sardinya, Napoli ve Avusturya krallık orduları Fansızlara hücuma geçti. Fransız orduları önce topçu komutanları olan Napolyon Bonapart bu orduları püskürtüp iki koldan Alplerin Piyemonte'ye giriş geçitlerini eline geçirdi. 1795'de Avusturyalıların hücumu Fransa'nın "İtalya Ordusu" erkaniharp komutanı olan Napolyon Bonapart tarafından yenilgiye uğratıldı. Sardinya Krallığı Fransa lehinde olan 1796 Paris Antlaşması'nı imzalamak zorunda kaldı. Mart 1796'da Fransız İtalya ordusuna komutan tayin edilen Napolyon'un İtalya Seferi'ni yapabilmesi için Sardinya Krallığı hükmü altında olan Piyemont arazileri içinden Fransız ordusunun serbestçe geçmesine izin verdi. 1798'de İtalya yarımadası Fransa güçlerinin komutanı olan Joubert Torino'yu işgal etti ve Sardinya Kralı olan IV. Carlo Emmanuele'yi tahttan inmeye ve Sardinya adasına çekilmeye zorladı. 1602'de Sadece Sardinya'da hükümdar olan IV. Carlo Emmmanuel tahtını kardeşi I. Vittorio Emmanuele'ye bıraktı. I. Vittoria Emmanuel'de 1815'e kadar sadece Sardinya' üzerinde saltanat sürdü.

Napolyon harpleri sonunda 1814-1815'de yapılan Viyana Kongresi Savoya Dükü olan I. Vittorio Emanuele'e (hd. 1802-1821) Sardinya Krallığı Torino başkenti ve eski Piyemonte arazileri geri verildi ve Fransız'ların kurduğu Cenova Cumhuriyeti'de toprakları da bu kralığa katıldı.

Viyana Kongresi ile bölünmüş olan İtalya'da İtalya yarımadasını tek devlet idaresinde birleştirmek için entelektüel çevrelerde, Guiseppe Manzini gibi kişiler etrafında, gelişen İtalyan milliyetçiliği, bölünmüş İtalya halkının da büyük desteğini desteğini kazandı. 1821'de bu hareket Santorre dı Santarosa liderliği altında Alessandria'da bir isyan çıkarttı ve kral naibi tarafından Sardinya krallığı için yeni bir anayasa imzalandı. [I. Vittorio Emanuele]] 1821'deki liberal devrim sonucu Carlo Felice lehine tahttan çekilmek zorunda kaldı. Kral Carlo Felice bu anayasayı korumak için kurulan isyancı orduyu yenip isyanı bastırıldı ve bu Piyemonte isyanı liderleri Paris'e kaçtılar.

Carlo Felice 10 yıl hükümet sürüp bir erkek çocuk varis bırakmadan 1831'de ölünce, uzaktan bir kuzen olup ailenin Savoya-Carignano kolundan olan Carlo Alberto tahta çıktı.
1848'de Sardinya Krallığı için anayasal monarşi yönetimini benimseyen Sardınya-Piyemont Kralı Carlo Alberto, sarayında bulunan Milanolu ve Venedikli danışmanları tarafından desteklenerek, Avrupa'da yaygin 1848 isyanları sırasında, Avusturyalıları kuzey İtalya'dan çıkartmak ve İtalya'yı Sardinya Krallığı Savoya Hanedanı hükümdaralığı altında birleştirmek için bu isyanları bir fırsat olarak gördü. O yıl Carlo Albert Sardinya Krallığı'nda "Statuto Albertino" adı verilen liberal bir anayasayı yürürlüğe koydu ve bu anayasa 1861'de İtalya birleştirildiktebn sonra bile İtalya Krallığı anayasası olarak uygulandı.

Sonradan Birinci İtalyan Bağımsızlık Savaşı adı verilen bir savaş 1848-1849 arasında başladı. Bu savaşın ilk safhalarında Sardinya Krallığı "Goito Savaşı" ve "Peschiera Savaşı"'nda başarılı sonuçlar aldı. Ama sonradan 28 Temmuz 1848'de "Custoza Savaşı" ile General Josef Radetzky komutasında Avusturya orduları Sardinya Krallığı ve ona müttefik İtalyan devletleri ordusunu bu büyük bir hezimete uğrattı. Bu savaştan sonra Sardinya Krallığı ile Avusturya arasında 9 Ağustos'da Vigevano'da ateşkes imzalandı ve Avusturya tüm Lombardiya ve Venezia arazilerini elinde tuttu. İtalya'da Roma'daki Papalık Devleti yerine İtalyan milliyetçileri, Mazzini ve Garibaldi, "Roma Cumhuriyeti" kurdular ve Papa IX Pius'u Roma'dan uzaklaştırdılar. Bu sırada Torino'da bulunan Sardınya Krallık meclis bu ateşkesi kabul etmedi; Roma'daki gelişmelerden cesaret alan Kral Carlo Alberto tarafından ateşkes bozuldu ve savaş tekrar başladı. Sardinya Krallığı ordusu yAvusturya komutanı General Radeztky tarafından Mart 1849'da "Novarra Savaşı"'nda tekrar bozguna uğratıldı. Böylece Sardinya Kralı Savoya Dükü Carlo Alberto'nun İtalya'yı birleştirme ve hatta Lombardiya'yı Avusturyalılardan kurtarma hedefleri hüsrana uğradı. Carlo Alberto tahtından feragat edip yerine oğlu II. Vittorio Emmanuel Sardınya Kralı oldu. 9 Ağustos 1849'da Avusturya-Sardınya savaşını sona erdiren antlaşma imzalandi. Sardinya Krallığı Avusturya'ya 65 milyon frank harp tazminatı ödemek zorunda kaldı.

. İtalya Krallığı

II. Vittorio Emanuele'nin hükümdarlığı sırasında (1849-1878) Savoya hanedanının yönetiminde İtalya Krallığı kuruldu (1861) ve Vittorio Emanuele ilk İtalya kralı oldu.
İtalya'da parlamenter sistem yerleştikçe kralın yönetimdeki etkisi azalmaya başladı. Faşist rejim sırasında kukla bir hükümdar olarak kalan III. Vittorio Emanuele (hd 1900-1946) II. Dünya Savaşı'nın sonunda oğlu II. Umberto lehine tahttan çekildi (1946). Monarşi yönetiminin sürmesini sağlamaya yönelik bu girişim, 2 Haziran 1946'da yapılan halk oylamasında cumhuriyet yönetimini destekleyenlerin çoğunluğu kazanmasıyla sonuçsuz kaldı ve Savoya hanedanı sona erdi.

. Savoya kontları, dükleri ve Savoya Hanedanı kralları

. Savoya Kontları

I. Umberto "Biancamano" ("Beyaz El") : 1003–1047 veya 1048
I. Amadeo : 1048–1051 veya 1056
Oddoneo : 1051 veya 1056–1060
I. Pietero : 1060–1078
II. Amadeo : 1060–1080
II. Umberto : 1080–1103
III. Amadeo : 1103–1148{{anchor|III. Amadeo}
III. Umberto : 1148–1189
I. Tommaso : 1189–1233
IV. Amadeo : 1233–1253
Boniface : 1253–1263
II. Pietro : 1263–1268
İ. Filippo : 1268–1285
V. Amadeo : 1285–1323
I. Edouardo : 1323–1329
I. Emi Ferra : 1326–1329
Aimone : 1329–1343
VI. Amadeo : 1343–1383
VII. Amadeo : 1383–1391
VIII. Amadeo : Savoya Kontu olarak 1391–1416

. Savoya Dükleri

VIII. Amadeo : Savoya Dükü olarak 1416–1440
Ludvico : 1440–1465
IX. Amadeo : 1465–1472
I. Filiberto : 1472–1482
I. Carlo : 1482–1490
II. Carlo John Amadeus : 1490–1496
II. Fillipo : 1496–1497
II. Filiberto : 1497–1504
III. Carlo : 1504–1553
Emmanuele Filiberto : 1553–1580
I. Carlo Emmanuele : 1580–1630
I. Vitterio Amadeo: 1630–1637
Francesco Giacınto : 1637–1638
II. Carlo Emmanuele : 1638–1675
II. Vittorio Amadeo : 1675–1720, 1730–1732, 1. Sardınya Kralı olarak 1720–1730

. Sicilya Kralları

II. Vittorio Amadeo : 1713–1720

. Sardinya Kralları

II. Vittorio Amadeo : 1720–1730
III. Carlo Emmanuele : 1730–1773
III. Vittorio Amadeo : 1773–1796
IV. Carlo Emmanuele : 1796–1802
I. Vittorio Emmanuele : 1802–1821
Carlo Felice : 1821–1831

. Savoya-Carignano Kolu

Carlo Alberto : 1831–1849
II. Vittorio Emmanuele : 1849–1861

. İtalya Kralları

II. Vittorio Emmanuele : 1861–1878
I. Umberto : 1878–1900
III. Vittorio Emmanuele : 1900–1946
II. Umberto : 1946

Kaynak

[@Çengelli İğne]

Rurik tasviri

Rurik Hanedanı (Rusça: Рю́риковичи, Ryurikoviçi, Ukraynaca: Рю́риковичі, Beyaz Rusça: Ру́рыковичи) Kiev Rus ve daha sonra Moskova prensliklerini yöneten hanedan. Efsaneye göre Novgorod halkının kentlerini yönetmek üzere çağırdığı (y. 862) Varaeg prensi Rurik'in soyundan gelen Rurik prenslerinin egemenliği 1598'e değin sürdü.

. Kökenleri

İlkel bir kültür ve medeniyete sahip olan Slavlar topraklarını ve nüfuslarını sürekli olarak artırarak, ormanlık bölgeden ırmaklar boyunca —özellikle Dinyeper, Don ve Volga— yerleşim yerleri kurarak genişletmişlerdir. Kabileler halinde ve büyük bir kargaşa ve kavga içinde yaşayan Slavlar, dokuzuncu yüzyılda Baltık Denizi'nden Karadeniz ve Hazar Denizi'ne kadar ticaret yapan ve İskandinavya’dan gelen Varegler (Vikingler)’den kendilerine baş seçmişler aralarındaki kargaşaya son vermek için onlardan yardım istemişlerdi.
Bu şekilde İsveçli Vareg liderlerinden Rurik (Ryurik), Novgorod şehri merkez olarak 862'de Rus Knezi olmuş, çevredeki Slavları birleştirmeyi başararak ilk Rus devletini kurdu.

. Gelişimi ve sonu

Rurik'in ardılı Oleg (ö. 912) Kiev'i ele geçirdi (y. 882) ve Dinyeper Nehri boyunca Novgorod'dan Karadeniz'e uzanan ticaret yolunu denetim altına aldı. Rurik'in oğlu olduğu sanılan İgor (hükümdarlığı 912-945) ve daha sonra yerine geçen karısı Azize Olga (naip, 945-969) ile oğlu Svyatoslav (hükümdarlığı 945-972) prensliğin topraklarını daha da genişlettiler. Svyatoslav'ın oğlu I. Vladimir (Aziz) (hükümdarlığı y. 980-1015) hanedanın egemenliğini sağlamlaştırdı.

Vladimir ilk Kiev Rus yasalarını sistemli hale getirdi ve bölgede Hıristiyanlığın yayılmasını sağladı. Ayrıca başlıca kentleri oğulları arasında paylaştırarak Kiev Rus topraklarını birleşik bir konfederasyon biçiminde örgütlendi. Buna göre en büyük oğlu Kiev büyük prensi olacak, öbür kardeşler ise Kiev'in en tepede olduğu kentler hiyerarşisi içinde bir ağabeyin yükselmesi ya da ölümüyle boşalan yere geçerek birbirlerini izleyeceklerdi. En genç kardeşin de ölmesi durumunda, yerine bir büyük prensin oğlu olan en büyük yeğeni geçecekti.

Viktor Vasnetsov'un Novgorod Knezi Oleg tablosu,1899

(1073-1076) ve Vsevolod (1078-93) ile İzyaslav'ın oğlu olan II. Svyatopolk (1093-1113) dönemlerinde genellikle uyuldu. Ama hemen her değişikliğe biriç savaş eşlik etti. Prenslerin konumlarını zorla değiştirmeye çalışmaları ve bazen kantlerin kendilerini yönetecek prense karşı çıkmaları sistemin işlemesini engelliyordu. Ayrıca prenslerin kentten kente taşınmak yerine yönettikleri bölgede kalmak istemeleri de istikrarsızlık yaratıyordu.

1097'de bütün Kiev Rus prensleri Lyubeç'te (Çernigov'un kuzeybatısı) buluştular ve topraklarını babadan oğula geçen bölgelere ayırmaya karar verdiler. Büyük prenslik verasetinde ise kuşak düzenine bağlı kalındı. Böylece Vladimir Monomah kuzeni II. Svyatopolk'un yerine geçerek Kiev büyük prensi oldu. Hükümdarlığı sırasında (1113-25) Kiev Rus topraklarında birliği yeniden sağlamak için uğraşan Vladimir'i oğulları Mstislav (hükümdarlığı 1125-32), Yaropolk (hükümdarlığı 1132-39), Vyaçeslav (hükümdarlığı 1139) ve 1140'lardaki karışıklıkların ardından Yuri Dolgoruki (hükümdarlığı 1149-57) izledi. Ama hanedanın belirli kolları ülkenin Kiev dışındaki başlıca merkezlerinde (Halicz [Galiç], Novgorod ve Suzdal) kendi yönetimlerini kurdular. Bu yörelerin prensleri, Kiev'i denetim altına almak için birbirleriyle çatışmaya girdiler. Suzdal prensi Andrey Bogolyubski sonunda kenti ele geçirdiğinde (1169) Vladimir'e (Suzdal Prensliği'ne bağlı bir kent) döndü ve büyük prenslik sarayını bu kente taşıdı. Andrey Bogolyubski'nin kardeşi III. Vsevold onun yerine geçerek Vladmir büyük prensi oldu (hükümdarlığı 1176-1212). Vsevold'un yerini sırasıyla oğulları Yuri (hükümdarlığı 1212-1238), Yaroslav (hükümdarlığı 1238-1246) ve Svyatoslav (hükümdarlığı 1246-1247) ile torunu Andrey (hükümdarlığı 1247-52) aldı.

Aleksandr Nevski (hükümdarlığı 1252-1263) kardeşi Andrey'in yerine geçti; onu öteki kardeşleri ve oğulları izledi. Ama hiçbiri Vladimir'e yerleşmedi. Yerel başkentlerinde kalan büyük prensler kendi hanedanlarını güvence altına alma yoluna gitti. Bu da parçalanma eğilimini daha da güçlendirdi. Böylece Aleksandr'ın kardeşi Yaroslav Tver Hanedanını, Aleksandr'ın oğlu Danilo ise Moskova Hanedanı'nı kurdu.

Moğol istilasından (1240) sonra, Rus büyük prensleri hüküm sürebilmek için Moğol hanından berat almak zorunda kaldılar. Bu dönemde Vladimir Büyük Prensliği'nin önderliği için özellikle Tver ve Moskova hanedanları arasında bir rekabet doğdu. Moskova prensleri zamanla üstün duruma geçerek, Moskova Büyük Prensliği'ni kurdular ve 1598'de I. Fyodor'un veliaht bırakmadan ölmesiyle Rurik hanedanı sona ermiştir.

Kaynak

[@Çengelli İğne]

Romanov Hanedanı (Rusça: Рома́нов, /rʌˈmanəf/), 1613'ten 1917 Şubat Devrimi'ne değin Rusya'yı yöneten hanedan.


Rusya İmparatorluğu'nun arması

. Kökenleri ve iktidara gelişleri

14. yüzyıl'dan beri tanınan ve önce Koşkin, sonra Zaharin, 16. yüzyıl'da Romanov adını alan boyarlar ailesinden gelir. Moskova büyük prensi I. İvan Kalita'nın (hükümdarlığı 1328-40) döneminde yaşayan Moskovalı boyar Andrey İvanoviç Kobyla'nın (Kambila) soyundan gelen Romanovların adlarını Roman Yurev'den (ö. 1543) alırlar. Yurev'in kızı Anastasiya Romanovna Zaharina-Yureva, ilk Rus çarı Korkunç İvan'ın ilk karısıydı. Anastasiya'nın erkek kardeşi Nikita Romanoviç'in çocukları da dedelerinin onuruna Romanov adını benimsedi. Rurik hanedanının son yöneticisi I. Fyodor'un 1598'de ölmesinden sonra Rusya, Karışıklık Dönemi (1598-1613) olarak bilinen siyasal bunalım dönemine girdi. Bu dönem bir zemski sobor 'un (ülke meclisi) Nikita'nın torunu Mihail Romanov'u çar seçmesiyle sona erdi.

I. Fyodor

. Hanedan

Romanovlar 1797'ye değin düzenli bir veraset sistemi oluşturamadılar. Yönetimlerinin ilk yüzyılında tahta, Rurik hanedanındaki uygulamaya uygun olarak genelde çarın en büyük oğlu, eğer oğlu yoksa en yakın ve yaşça en büyük erkek akrabası geçti. Böylece Mihail'in (hükümdarlığı 1613-45) yerine oğlu Aleksey (hükümdarlığı 1645-76), onun yerine de oğlu III. Fyodor (hükümdarlığı 1676-82) çar oldu. Ama Fyodor'un ölümünden sonra hem kardeşi İvan, hem de üvey kardeşi Petro taht üzerine hak iddia etti. Bir zemski sobor Petro'yu çar seçtiyse de, İvan'ın ailesinin streltsi'yi (saray muhafız birlikleri) ayaklandırması sonucunda her ikisine de I. Petro ve V. İvan adlarıyla taç giydirildi (1682).

I. Petro

İvan'ın 1696'da ölmesiyle Petro tek başına çar oldu ve 16 Şubat 1722'de çarlara ardıllarını belirleme hakkını tanıyan veraset yasasını yürürlüğe koydu. Ama imparator unvanını da alan ilk çar olan Petro, ardılını bildiremeden önce yerine karısı, I. Yekaterina adıyla tahta çıktı. I. Yekaterina'nın 1727'de ölümü üzerine taht I. Petro'nun torunu II. Petro'ya geçti. Onun 1730'da ölmesinden sonra V. İvan'ın hayattaki küçük kızı Anna çariçe oldu. Anna 1740'ta ölünce ablasının kızı olan Anna Leopoldovna'nın iki aylık oğlu VI. İvan çar ilan edildi. Anna Leopoldovna ise Braunschweig-Wolfenbüttel hanedanına mensup oğlunun naipliğini üstlendi. Ama ertesi yıl tahttan indirilen İvan'ın yerine I. Petro ile I. Yekaterina'nın kızı Yelizaveta geçti. Yelizaveta'nın yerine 1762'de Holstein-Gottorp hanedanından gelen yeğeni III. Petro'nun çar olmasıyla Romanovlarının erkek kolu ortadan kalktı, ama Romanov adı korundu.

III. Petro'nun çok kısa süren yönetiminin ardından 1762-96 arasında, Anhalt-Zerbst hanedanından bir Alman prensesi olan karısı, II. Yekaterina adıyla hüküm sürdü. Daha sonra onun III. Petro'dan olma oğlu I. Pavel tahta çıktı.

I. Pavel

I. Pavel eski takvime göre 5 Nisan 1797'de veraset yasasını değiştirerek tahtın Romanov ailesinin üyelerine belli bir düzen içinde geçmesini öngören yeni bir sistem getirdi. Ama oğlu ve ardılı I. Aleksandr'ı (hükümdarlığı 1801-25) destekleyen bir saray darbesi sonucunda öldürüldü. Aleksandr'ın ölümünden sonra ise tahtın yasal varisi olan kardeşi Konstantin'in, öbür kardeşi I. Nikolay (hükümdarlığı 1825-55) için hakkından gizlice feragat etmesi, veraset konusunda karışıklığa yol açtı. Daha sonra tahta çıkışlarda Pavel'in koyduğu kurallara uyuldu ve ülkeyi sırasıyla II. Aleksandr (hükümdarlığı 1855-81), III. Aleksandr (hükümdarlığı 1881-94) ve II. Nikolay (hükümdarlığı 1894-1917) yönetti.

. Çöküş

II. Nikolay kardeşi Mihail lehine 2 Mart 1917'de çekilmek zorunda kaldı, ama Mihail tahta çıkmayı reddetti. Nikolay ve ailesinin bütün üyeleri Temmuz 1918'de Yekaterinburg'da kurşuna dizildiler. Sonraki günlerde Romanov ailesinin birçok üyesi daha kurşuna dizildi, bazıları ise ülke dışına çıktı. Avrupa'ya kaçan Romanov prenslerinden birçoğu taht üzerine hak iddia ettiler.

. 21. yüzyıl

20. yüzyılın sonlarından itibaren Rusya Grandüşesi Mariya Vladimirovna Romanova, 1917 Bolşevik Devrimi ile sona eren Rusya İmparatorluğu'nu üç yüz dört yıl yöneten Romanov Hanedanı'nın temsilcisi olan Rus İmparatorluk Ailesi'nin başkanlığı ve Tüm Rusya'nın İmparatoriçesi unvanı konusunda hak iddia eden hanedan üyesi olmuştur. Ayrıca Vladimirovna, Romanov Hanedanı'nın 21. yüzyıldaki en büyük savunucusudur. Bu sebepten dolayı resmî olarak, Rus İmparatorluk Ailesi tarafından günümüzdeki en yetkili Rus hanedan üyesi seçilmiştir ve yeniden hanedanın ülke yönetiminde söz sahibi olması durumunda kendisi Tüm Rusya'nın Otokratı ve İmparatoriçesi unvanının birinci derece sahibidir.

Rusya Grandüşesi Mariya Vladimirovna Romanova

Bu unvan günümüzdeki Rusya, Belarus, Ukrayna, Kazakistan, Finlandiya, Estonya, Letonya, Litvanya ve Polonya olmak üzere dokuz ülkenin siyasi yönetim yetkisini içerir. Buna ilave olarak Mariya Vladimirovna, "Grandüşes" unvanını, "Emperyal Hazretleri" hitap sıfatıyla birlikte, doğumundan günümüze değin kullanmaktadır ancak bu unvan ve sıfat için hakkı, imparatorluğun yıkılmasından dolayı, yarı-resmîdir.

Mariya Vladimirovna Romanova'nın tahttaki bu iddiası yasa dışı olduğu gerekçesiyle imparatorluk ailesinin diğer branşlarının reisleri tarafından reddedilmişti çünkü Grandüşes Mariya'nın babası Grandük Vladimir Kiriloviç Romanov'ın çıkardığı ve tartışmalara konu olan kanunname, kendisinin diğer söz hakkı tanınan erkek Romanovlardan önce öldüğü takdirde, kızı Grandüşes Mariya'nın imparatorluk tahtının sahibi olacağını garantiliyordu. Ancak ileri yıllarda alınan yeni bir karar ile Grandüşes Mariya tüm branşlarca tanınarak yeniden Romanov Ailesi'nin başına geldi.

Kaynak

[@Çengelli İğne]

Habsburg Hanedanı, Avrupa'nın çeşitli ülkelerini yüzyıllar boyunca yönetmiş bir hanedan. Hapsburg veya Avusturya Hanedanı olarak da bilinir.

. Tarihçe

. Hanedanın kökeni

Hanedan adını, bugün İsviçre'de bulunan ve "Şahin Kalesi" anlamına gelen Habichtsburg'dan alır. Aargau kantonunda, Aare ırmağı yakınlarındaki bu kale, 1020 yılında, Strazburg Piskoposu Werner ve kayınbiraderi Kont Radbot tarafından yaptırılmıştır.Hanedanın bugün tespit edilebilen en eski atası, Kont Radbot'un büyükbabası Zengin Guntram'dır. Zengin Guntram'ın, 950 yılında Alman Kralı I. Otto'ya başkaldıran Kont Guntram ile aynı kişi olduğu düşünülür.

Aarau

Radbot'un oğlu I. Werner (ö. 1096), "Habsburg Kontu" unvanını aldı.I. Werner, Zürih ve Yukarı Alsas bölgelerinin kontu olan III. Albert'in (ö. yak. 1200) büyükbabasıdır. Habsburglardan II. Rudolf (ö. 1232), Laufenburg ve Waldstätte'yı ele geçirdi; ancak ölümünden sonra bu bölgeler oğulları IV. Albert ve III. Rudolf arasında paylaşıldı. Sonradan III. Rudolfun mirasçıları, kendi hisselerini IV. Albert'in mirasçılarına sattı.

. Hanedanın Avusturya ile özdeşleşmesi

IV. Albert'in oğlu IV. Rudolf 1273'te Alman Kralı seçildi ve I. Rudolf olarak anılmaya başlandı. I. Rudolf, 1282 yılında, Avusturya ve Styria'yı oğulları Albert (gelecekteki Alman Kralı I. Albert) ve II. Rudolf'a -birlikte yönetmeleri için- verdi; zira Habsburglarda yönetimi tek bir kişi yerine tüm erkeklere devretme geleneği vardı.Ancak ikibaşlılığa alışık olmayan Avusturya halkı bu yönetim şeklini benimsemedi ve 1283 yılındaki bir antlaşma ile II. Rudolf haklarından feragat etti.Kral I. Albert 1308'de ölünce yeniden yönetim sorunları ortaya çıktı. Bir süre ortak yönetimin (condominium) denenmesinden sonra Avusturya Dükü IV. Rudolf 1364 yılında kardeşleriyle bir antlaşma yaptı ve eşit haklara sahip olmalarına rağmen kendisinin hanedanın de facto başı olduğunu ilan etti.Tüm bunlara rağmen Rudolf'un ölümünden sonra III. Albert ve III. Leopold 1379'da Neuberg Antlaşması'nı imzaladı ve bölgeyi yeniden bölüştü: Avusturya Albert'in; Styria, Carinthia ve Tirol Leopold'un oldu.

I. Rudolf veya IV. Rudolf

Bu esnada Kral I. Albert'in oğlu Avusturyalı III. Rudolf 1306-1307 yıllarında Bohemya Kralı idi ve kardeşi I. Frederick, 1314-1330 yılları arasında -III. Frederick unvanıyla- Alman Kralı idi.Avusturyalı V. Albert 1438'de Almanya, Macaristan ve Bohemya Kralı seçildi ve II. Albert unvanını aldı. II. Albert'in hayatta kalan tek oğlu Ladislas Posthumus 1446'dan itibaren Macaristan'ın, 1453'ten itibaren Bohemya'nın kralı oldu. 1457 yılında Ladislas ölünce Avusturyalı III. Albert'in tüm erkek nesli tükenmiş oldu. Aynı esnada III. Leopold'dan gelen Styrian nesli İç Avusturya ve Tirol dallarına ayrıldı.

. Habsburg Kutsal Roma İmparatoru

İç Avusturya neslinin en kıdemli üyesi V. Frederick 1440'ta Alman Kralı oldu ve 1452'de Kutsal Roma İmparatoru olarak Roma'da taç giydi (ki Frederick Roma'da taç giyen son imparatordur). Böylece Habsburglar Batı dünyasının en prestijli seküler unvanına sahip oldu.Bununla birlikte o dönemde "Kutsal Roma İmparatoru" demek, pratikte sadece "Alman Kralı" demenin gösterişli bir şekliydi ve Alman kralları -tıpkı Bohemya ve Macaristan kralları gibi- seçimle başa geliyordu.Habsburg Hanedanı'nın 1711 yılına kadar sürekli kendi içinden imparator çıkarmasının başlıca nedeni, Habsburg kontrolündeki bölgenin genişliği ve zenginliği nedeniyle Hanedanın Alman seçicilere kendi adayını dayatabilmesiydi.

. Yönettikleri ülkeler

Habsburg Hanedanlığının yönetmiş oldukları bazı ülkeler şunlardır:

• Kutsal Roma Cermen İmparatoru (1273-1806)
• Avusturya İmparatoru (1806-1867)
• Avusturya-Macaristan İmparatoru (1867-1918)
• Hırvatistan Kralı (1437-1918)
• Macaristan Kralı (1437-1918)
• İspanya Kralı (1516-1700)
• Portekiz Kralı (1580-1640)
• Bohemya (Çek) Kralı (1526-1918)
• Erdel (Transilvanya) Kralı (1690-1867)

Ayrıca kısa süreli olarak aşağıdaki ülkeleri de yönetmişlerdir:

• Meksika İmparatoru (1864-1867)
• Toskana Grandükü (1790-1859)
• Parma Dükü (1814-1847)
• Modena Dükü (1814-1859)

Kaynak

[@Çengelli İğne]

Avrupa deyince Osmanlı hanedanını yok saymak mümkün değil.Avrupa ve Dünya tarihine altın nakışla işlenen Osmanlı İmparatorluğu’nu kuran ve yaklaşık 622 yıl yöneten hanedandır.
1299'da Söğüt Domaniç'te başlayan yönetim, 1922 yılında Ankara hükümetinin saltanatı kaldırmasıyla sonuçlanmıştır.

Kurucusu Osman Gazi olan ve son padişahı VI.Mehmet ya da Sultan Vahideddin olan hanedan, Türk milletinin Kayı boyundandır. Osmanoğlu Hanedanı’ndan bugün 25’i Şehzade, 16’sı Sultan,23’ü Sultanzade ve 13’ü de Hanım Sultan olmak üzere 77 kişi hayatta. Ancak terminoloji ve teamül gereği saltanat sahibi olmayan hanedanlar, hanedanlıklarını yitirmiş olarak anılır. Bu sebeple bu 77 kişi için Osmanlı hanedanından ziyade Osmanoğlu ailesi demek icap eder.

Osman Gazi

Osmanoğlu ailesinin tüm mensupları bugün çok farklı ülkelerde, çok farklı kültürlerle, farklı diller konuşarak hayatlarına devam etmektedir.
Avrupa'nın diğer büyük hanedanlarının sonlarının genelde kanlı bittiğini ve soylarının sistematik bir şekilde kurutulduğu düşünülürse Osmanoğlu ailesinin bu durumu hayıflanacak bir mevzu olmaktan ziyade sevinilecek bir şansın ve bin yılların ürünü olan bir zihniyetin eseri olabilir.

VI.Mehmet ya da Sultan Vahideddin

Kaynak

[@Mustafa Akten]

Bilenler için bilgi tazeleyici, bilmeyenler için bilgilendirici güzel bir paylaşım olmuş. Emekleriniz, katkılarınız ve paylaşımınız için teşekkürler..

[@Çengelli İğne]

Okuyan gözlerinize sağlık Mustafa Bey.

Teşekkürler.