Gargara (Küçükkuyu); sırtını, denizden aniden yükselen, zeytin ağaçlarıyla süslenmiş Gargaran tepesine dayar. Gargaran tepesi de, eski Yunan kültürüne göre tanrılarına kurbanlar sunmak üzere yapılmış bulunan Zeus Altarı'na (Sunak) ev sahipliği yapar.
Eski Yunanlılar, savaşlarda galip gelmek, kuraklıktan, hastalıktan kurtulmak, bereketli ürün almak, felaketlerden korunmak gibi sebeplerle tanrılara kurban vermeyi adet haline getirmişlerdi. Taş duvarlarla örülen küçük bir oda kadar olan; içinde su bulunan sarnıç, halk arasında Zeus Mağarası olarak bilinmektedir. Sarnıca inen taş merdiven, günümüzde yıkılmış durumdadır. Zeus Altarı'nın yanında Çanakkale Savaşı'na katılan Erdem Dede Yatırı da bulunmaktadır.
Homeros, İlyada'sında; İda (Kaz) Dağı'ndaki Altar'dan şöyle bahseder: "Uçup giden tunç ayaklı, altın yeleli atların sırtında vardılar, canavarın anası, kaynağı bol İda 'ya, Gargaran' daydı Zeus'un tapınağı, kokulu sunağı. İnsanları, tanrıların babası durdurdu, atları çözüp sürekli bir dumanla, koyu bir dumanla göz kamaştıran çalımıyla oturup dağın doruğuna, Troia 'yı , Akalıların gemilerini süzdü." Zeus ile Hera'nın aşkına da şahit olmuştur Gargarandaki Altar.
İlyada'da şöyle anlatılır bu durum: "Hera, dosdoğru yürüdü Gargaran doruğuna, İda'nın en yüksek tepesiydi bu. Bulutları devşiren Zeus, onu gördü. Görür görmez aşk sardı düşünceli kafasını."Ve Hera, Zeus'un dokuz eşinin birincisi oldu.
Agora'nın batı kapısından aşağı inen taş döşemeli yol, önce hamamlara oradan da tiyatroya ulaşır. Denize ve Lesbos (Midilli) adasına bakan tiyatro, kent merkezinin güneyinde doğal bir kayaya oyulmuştur. Yapım tekniği ve plan özellikleri bakımından bir Roma Çağı tiyatrosudur.
Büyük bir olasılıkla daha eskisinin yerine yapılmıştır. Kavelası iki diazoma ve 26 oturma sırasından oluşmaktadır. Parados duvarlarında her iki tarafta da beşik tonozlu birer mekan vardır. Bu iki odanın bilet ve kitap satışı ya da görevliler için yapıldığı düşünülmektedir.
Büyük olmayan skene zamanla genişletilmiştir. 19.14 m genişliği vardır ve iki katlıdır. Sahne yapısı üç odaya bölünmüş; odalar birbirine kapılarla bağlanmıştır. Cephede, klasik tiyatro plan düzeninde çoğunlukla görüldüğü gibi, ortadaki daha geniş ve yüksek olmak üzere toplam üç kapı vardır.
Küçük kapılardan biri exodos, diğeri eisodostur, ortadaki ise saraya giriş ve çıkışı simgeler. Oyuncuların yer aldığı platform (proskene) 2.5 m genişliğindedir ve bu alanı önde 12 adet yarım sütun taşımaktadır. Koro ve müzisyenlerin bulunduğu orkestra yeri 20.5 m çapındadır ve bu düzlüğü, oturma yerlerinden taş korkuluk ayırmaktadır. 5000 seyirci kapasiteli Assos tiyatrosu, deprem sonucu kaymış ve büyük ölçüde harap olmuş, sonraki yüzyıllarda da taş ocağı olarak kullanılarak taşlarının çoğu sökülüp götürülmüştür.
Pazar yerinin kuzey kıyısında dağdaki kayalar yontularak 111 metre uzunluğunda ve 12-42 metre derinliğinde, tamamen güneye dönük, oldukça iyi inşa edilmiş bir yapı olan "stoa"ya yer açılmıştır.
Merdivenler, sütunların arasındaki açıklıkların taştan korkuluklarla kapatılmış olduğu doğu tarafındaki dördüncü sütuna kadar bina boyunca uzanmaktadır. Zemin hizası depremlerden zarar gördüğü için olması gereken seviyenin altındadır, bu yüzden de araştırma yapabilme imkânı bulunmamaktadır.
Pazar yeri, yani Agora, stoa ile aynı yüksekliktedir. Banyonun doğusundaki açıklıktan insanlar tiyatroyu ve denizi rahatlıkla görebilmekteyken, banyoların bir üst katı da güneyde açık bir sütunlu giriş kapısı olarak tasarlanmıştır. Batıda Pazaryeri'nin giriş kapısında küçük bir tapınak göze çarpmaktadır.
Ve doğuda onun önünde, çok sayıda heykel ve kitabenin çevrelediği "Pedestals" ve önde de konuşmacıların ayakta dikildikleri "Bema" nın bulunduğu toplantı salonu dikkat çekmektedir. Pazaryerinin geri kalan kısmı ise tamamen Akropolis taşından yapılmış dikdörtgen bloklarla kaplanmıştır. Tapınak, Bizans döneminde bir kiliseye dönüştürülmüş ve tamamen harap olmuştur.
Akropolis'teki duvarlar ve kuleler Helenistik çağda inşa edilmiş olmasına rağmen, daha sonra Bizans ve Türk dönemlerinde tamir edilmiştir. Duvarların inşa ediliş tarzı, bunun kolaylıkla görülmesini sağlar. Helenistik çağın duvar yapısı, aralarında kireç harç kullanılmak-sızın yuvarlak yüzeyli kayalardan meydana getirilen, oldukça ilkel bir duvar yapısıydı. Akropolis'ten daha da aşağıya, batı yönüne doğru yürüdükçe bu ilkel duvarların bazı bölümlerini görme imkânına sahip olabiliriz. Bu duvarlar, şehrin batı girişinde bütün heybetiyle ayakta durmaktadır.
Akropolis'in doğu bölümünde ise, duvarların doğayla iç içe girip kaybolduğu, farklı bir tahrip olma şekline şahit olabiliriz. Doğal etkenlerin ve zamanın acımasızlığı bütün bu sanat eserlerinin tahrip olmasına sebep olmuştur. Assos; attığımız her adımda, geçmiş zamanlardaki Akropol şehirlerinin tüm görkemini gözler önüne sermektedir.Assos'un örenleri l88l-1883 yıllarında J.T. Clarke'ın idaresi altında bulunan bir Amerikan arkeoloji heyeti tarafından incelenmiş ve kazılar yapılmıştır. Bu kazılardan çıkan eserlerden bazıları Louvre ve Boston müzelerine götürülmüştür. Bazı eserler de İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir.
Antik çağın kentlerinde mezarlıklar; kente gelenlerin her biri bir anıt olan mezarları görsün, selamlasın diye kentin dışında ve genellikle yolun kenarında olurdu.1884 yılında kazıların sona erişinden sonra geçen zaman içinde, ortaya çıkarılan mezarların tümü tahrip olmuştur. 1981'de yeniden başlayan çalışmalar ile birlikte eskilerinin de onarımına başlanmıştır.
Assos' un iki Nekropolü vardır. Birincisi ve asıl önemli olanı batı kapısına giden taş döşemeli yolun iki tarafına oturtulmuş Batı Nekropolü; diğeri doğu kapısı önündeki Doğu Nekropolü' dür. Batıdakinde sıkça küp içine gömme yöntemi görülmektedir. Bir küp içine ikili gömme de yapılabilmekteydi. Batı Anadolu' da M.Ö 6. yüzyılda çok rastlanan, yakarak (kremasyon) gömme tekniği Assos' ta da görülmektedir. Kazılar sırasında ölü küllerinin içine konduğu Urna adı verilen çömleklere çokça rastlanılmıştır. Ortaya çıkarılan bu örnekler Çanakkale Müzesi'nde sergilenmektedir.
16.08.2009, 01:40
Behramkale'nin Tarihi Eserleri ve Gezilecek Yerleri (Assos)
Cevap: Behramkale'nin Tarihi Eserleri ve Gezilecek Yerleri (Assos)
