Bilişim Terimleri Sözlüğü

[@Heliosaga]

U
***

UART (Universal Asynchronous Receiver/Transmitter) : Bir bilgisayar arabirimini kontrol etmek için seri cihazlara takılan programlanabilir yonga.

UHF band: 3 Ghz arasındaki frekansları içeren radyo bandı.

Ultrasound: Hızı, ses hızından yüksek olan.

Unavailable: Kullanılmayan, yararlanılmayan.

Under construction: Kurulmakta olan site, yapım aşamasında. Internet ortamında bir örün sitesinin henüz kurulmakta olduğunu belirten deyim.

Underline: Altını çizmek.

Undo: Geri almak, iptal etmek.

Unformatted: Formatlanmamış. Bilgi işlemde giriş ya da çıkış işlemlerinden önce hiç bir düzenlemenin yapılmaması.

Unicast : Ağdaki tek bir hedefe gönderilen mesaj.

Unicast address : Tek bir ağ cihazını gösteren adres.

Unicode: Dünyanın bütün dillerini kapsayan, karakter başına 16 bit kullanan, dolayısıyla 65. 000 karakteri gösterebilen karakter kodlama sistemi.

Uniform: Düzgün, bir biçimli.

Union: Ortaklık. C Programlama dilinde birden fazla tip sahibi olup herhangi bir anda ancak bir tipte olabilen değişken. Veritabanında yapılan aramada iki arama anahtarının birlikteliği.

Unit: Birim, aygıt. Bir işi yapacak olan alet, aygıt, sistem.

Universal: Evrensel, genelgeçer.

Unix : Interaktif zaman paylaşımlı bir sistem olarak 1969'da Bell laboratuvarlarında geliştirilmiş bir işletim sistemi.

Unpack: Açmak. Bilgi işlemde verileri yoğunlaştırılmış biçimden özgün biçimlerine getirmek.

Unsigned: İşaretsiz.

Unzip: Zip sıkıştırmasını açmak.

Update: Güncelleme. Bir bilgi işlem sisteminde yeni bilgiler eklemek, eski bilgileri tazelemek gibi etkinlikler; örneğin dosya güncelleme.

Upgrade: Niteliğini iyileştirmek, sınıf atlatmak. Bilgisayar yazılım ya da donanımını daha iyisi ve yenisiyle değiştirmek.

Uplink : Uydu iletişiminde downlink, uydudan yer istasyonuna veya alıcıya yapılan bağlantıdır. Uplink ise yer istasyonundan uyduya yapılan bağlantıdır.

Upload: Yukarı yönde yükleme. Herhangi bir bilgi depolama yerinden, çoğunlukla kişisel bilgisayardan, genellikle daha üstün bir bilgisayar belleğine veri gönderme.

Uploading : Bir sistemden diğerine, büyük bir sisteme yapılan dosya transferi.

UPS (uninterruptible power supply) : Kesintisiz Güç Kaynağı - KGK. Elektrik enerjisi kesildiğinde sisteminizin en azından kısa bir süre de olsa çalışmasını sağlayan cihaz. Ayrıca sisteminizi güç dalgalanmalarına karşı da korur.

URL (Universal Resource Locator) : Internet üzerinden ulaşılabilecek bir dosyanın adresi. Bu adres bir Web sayfasını, bir görüntü dosyasını, CGI uygulaması veya Java applet'i gibi bir programı ve HTTP tarafından desteklenen herhangi bir dosyayı gösterebilir.

Usability: Kullanılabilirlik. Bilgi işlemde kullanımı kolay ve anlaşılır olan yazılım veya donanım.

User: Kullanıcı. Bir sistemin hizmetlerine gereksinen herhangi biri. Örneğin kullanıcı erişimi, kullanıcı kodu, kullanıcı arayüzü , kullanıcı etiketi, kullanıcı terminali.

Userid: Kullanıcı adı. Bir bilgisayar sisteminde bir kullanıcıyı tanıtan özel karakter dizgisi.

Utility : Yardımcı yazılım. Bilgisayarda, işletim sisteminin sağladıklarına ek özellikler getiren küçük program.

UTP (unshielded twisted-pair) : En çok kullanılan bakır telefon kablosu.

[@Heliosaga]

V
***

V.I: Vertical İntegration

V. 24 : DTE ve DCE arasındaki fiziksel bir katman arabirimi için ITU-T standardı.

V. 32 : 4. 8 veya 9. 6 Kbps hızlarda çift yönlü veri iletişimini sağlamak için ITU-T standardı seri hat protokolu.

V. 32bis : V. 32'yi 14. 4 Kbps hızına genişleten ITU-T standardı.

V. 34 : Seri bir hat protokolunu belirleyen ITU-T standardı. V. 34, 28. 8 Kbps hızını ve gelişmiş veri sıkıştırma tekniğini de içererek V. 32 standardını genişletiyor.

V. 35 : Bir ağ erişim cihazı ile bir paket ağı arasındaki iletişim için kullanılan senkron, fiziksel katman protokolunu tanımlayan ITU-T standardı. V. 35 daha çok Avrupa ve ABD'de kullanılır, 48 Kbps hız sağlar.

V. 42 : V. 32 ve V. 32bis ile aynı iletişim hızı ve aynı standartları kullanır. Fakat daha iyi bir hata düzeltmeye sahiptir, o nedenle daha güvenli bir standarttır.

Validation: Sağlama, geçerlilik sınaması. Bir ölçme aracı ya da ölçümün konusuna uygunluğunu ve her türlü dizgeli, dizgesiz yanılgıdan arınmışlığını gösterme.

Value: Değer. Bir simgeye karşılık gelen nicelik ya da tutar. Bir simgeye, parametreye, değişkene atanan değer.

VAR (value added reseller) : Değer Katan Satıcı. Bilgisayar sektöründe, var olan bir ürünü alıp, ona özel bir uygulama gibi değerler katarak, farklı bir paket olarak satan kurum.

Variable: Değişken. Değeri değişebilen ve çoğunlukla ölçülebilen bir nicelik ya da özellik. Programlama dillerinde herhangi bir anda tek bir tane olmak üzere farklı değerler alabilen dil nesnesi.

Vector: Vektör, yöney. Sıralı sayı kümesi ile tanımlanan nicelik. Bilgisayar grafiğinde yönlü doğru çizgi.

Verification: Doğrulama. Bir sistem ya da bileşenin geliştirilme sürecinde belirli bir evresinin istenen koşulları sağlayıp sağlamadığının saptanması.

Version: Sürüm. Bir belge ya da yazılım programının başlangıçtaki dağıtımı ya da aradaki düzeltmeleri de içeren ara dağıtımı.

Vibration: Titreşim. Esnek bir maddenin ya da dalgalanan bir ortamın denge durumundan ayrılıp bırakılmasıyla başlayan yinelemeli devinim.

Video card: Grafik kartı, video kartı. Bilgisayarın ürettiği grafik ve verileri saklayan ve ekrana sürekli tazeleyerek getiren ekleme kart.

Video compressor: Video sıkıştırıcısı. Video işaretlerini sayısal olarak sıkıştırarak iletim bant genişliği ve bellek hacmini azaltan aygıt ya da yöntem.

Video conferencing: Videokonferans. İki ya da daha çok nokta arasında iki yönlü konuşma ve görüntünün aktarımı ile oluşturulan iletişim oturumu.

Video streaming: Duraksız video aktarımı. Internet üzerindeki video dosyaların gerçek zamanda okunması.

View: Bakış. Veri yönetiminde ilgili alanların, sınıfların, ilişkilerin, özelliklerin, kısımların vb. Belirli bir amaca yönelik olarak derlenmesi.

Viewpoint: Bakış açısı.

Virtual circuit : Sanal devre. İki ağ cihazı arasında güvenli bir iletişim oluşturmak için kurulan mantıksal devre. Sanal devreler, Frame Relay ve X. 25'de kullanılırlar. ATM'de sanal devreye sanal kanal denir.

Virtual: Sanal. Görünürde gerçek gibi olup, aslında başka araçlarla hayata geçirilen.

Virtual Private Network (VPN) : Sanal özel ağ. Herkese açık olan iletişim altyapısını kullanan özel bir veri ağıdır. Tünel protokolu ve çeşitli güvenlik prosedürleri ile izinsiz girişlere karşı korunur.

Virus: Virüs. Sistem öz kaynaklarını boğacak şekilde belleği bozan yada bu kaynakları kullanıcının kontrolü dışında kullanılmasını sağlayan zararlı bir kod...

Visibility: Görünürlük. Bilgisayar grafiğinde bir öğrenin ekranda görünüp görünmeyeceğini belirleyen özellik.

Visual: Görsel.

VLAN (Virtual LAN) : Sanal yerel ağ. Birçok farklı ağ bölümüne dağılmış olan, ancak aynı kabloya bağlıymışlar gibi birbiri ile iletişim kurmaları sağlanan, bir veya birkaç yerel ağ üzerindeki cihazlar grubu.

Voice: Ses

Voice over IP (VoIP) : IP üzerinde ses. IP (Internet Protocol) protokolunu kullanarak ses bilgisinin yayılmasını yönetme özellikleri.

Volume: Gürlük, kazanç. Ses genliğinin düzeyi. Bir nesnenin uzayda tuttuğu üç boyutlu yer.

VRML (Virtual Reality Modeling Language) : Sanal gerçeklik modelleme dili. Üç boyutlu görüntü dizilerini tanımlayan ve kullanıcılarının onlarla etkileşim içinde olmasını sağlayan bir dil.

[@Heliosaga]

W
***

Wait condition: Bekleme durumu. Bir bilgisayarın hiç bir iş yapmadığı, iki işlem arasında beklemede olduğu durum.

WAN (Wide Area Network): Geniş alan ağı. Bir bölge ülke ya da yerküreyi kaplayabilen boyutta, bilgisayarları, uçbirimleri, ve yerel alan ağlarını bağlantılayan veri iletişim ağı.

WAP (Wireless Application Protocol): Telsiz erişim protokolü. Cep telefonu abonelerinin sınırlı bir kanaldan Internet'e erişimlerini sağlayan protokol.

Warping: Bir nesnenin, bir yüzeyin şeklinin kalıcı biçimde bozulması.

Wave: Dalga. Zaman, uzam ya da her ikisinin birden işlevi olan bir görüngü.

Web browser: Internet üzerinde bilgi kaynaklarını aramaya elveren ve bağlantılı metin ve ortamların olanaklarını kullanan istemci yazılımı.

Webmaster: Site şefi. Bir örün sitesinin bakımı ve sunucunun iyi işlemesi, yeni örün belgelerinin hazırlanması gibi yükümlülükleri olan uzman.

White paper : Beyaz sayfa. Bir kurumun durumunu, felsefesini, ürünlerinde kullandığı teknolojileri açıklayan makale türü yazılar.

Wildcard character : Bir veya birkaç karakterin yerine kullanılan özel bir karakter. Bu tür bir karakter olarak daha çok (*) işareti kullanılmaktadır.

Window: Pencere. Bilgisayar ekranında komutların yazıldığı ya da bilgilerin gösterildiği alan.

WinSock (Windows Socket Interface) : Pek çok uygulamanın Internet bağlantısını kullanmasına ve paylaşmasına izin veren bir yazılım arayüzü.

Wire speed : Kablo hızı. Bir iletişim teknolojisinin fiziksel bir kabloda sağladığı veri transfer hızı.

Wireless : Kablosuz. Bir işareti kablo yerine atmosfer ortamını kullanarak taşıyan elektromanyetik dalgalarla yapılan iletişim.

Wiring: Kablo bağlantıları. Elektriksel bağlantıları sağlamak üzere kablo gibi iletkenlerin düzenleşimi, örneğin kablo bağlantı çizeneği, kablo bağlantı aygıtı, kablo bağlantı programı.

Wiring closet : Kablolama odası. Bir veri veya ses ağının kablolaması için kullanılan özel tasarımlı oda.

Wizard: Sihirbaz, yardımcı program. peş peşe gelen diyalog kutuları sayesinde kullanıcıya zor bir görevin yerine getirilmesinde yardımcı olan ve bir yazılımla tümleşik sunulan yardımcı yazılım.

Word: Sözcük. Bir bütün olarak değerlendirilen bit dizisi.

Workflow : İş akışı. Bir iş prosesinin her bir adımındaki görevler, prosedürel adımlar, gerekli bilgi giriş çıkışı ve araçlardan oluşur. Bir iş prosesinin analizinde ve yönetilmesindeki iş akış yaklaşımı, dokümanlara, veriye ve veritabanına odaklanan nesne yönelimli bir yaklaşımla birleştirilir. Genel olarak iş akışı yönetimi, dokümanlardan çok proseslere odaklanır.

Workgroup : Çalışma grubu. Birbirleri ile veri alışverişi ve iletişim için tasarlanmış olan yerel bir ağdaki iş istasyonları ve sunucular topluluğu.

Workgroup switching : Çalışma grubu anahtarlaması. Ethernet ve CDDI veya FDDI arasında yüksek hızlı çevirici köprüleme ile Ethernet ağları arasında yüksek hızlı (100 Mbps) şeffaf köprüleme sağlayan anahtarlama yöntemi.

Workshop: Çalıştay. Belirli bir uzmanlık alanında, bir sorunu irdelemek üzer toplanmış kişilerin etkinliği.

Workspace: Çalışma alanı. Robotbilimde bir robotun iki ana hareket ekseni boyunca erişebileceği noktaların belirlediği uzay.

Workstation : İş istasyonu.
1) Kişisel bilgisayardan daha hızlı ve daha kapasiteli olan ve tek kullanım hedeflenerek tasarlanmış olan bilgisayar.
2) Bazen ana bilgisayara bağlı bilgisayarlar için de kullanılır.

Worm: Kurt, Solucan. Başlatıldıktan sonra sürekli kendini kopyalayarak bellek yiyen saldırı programcığı.

Wrap-around: Sarma. Bilgisayar grafiğinde ekranın bir ucundan çıkan bir nesnenin ekranın diğer ucundan girmesi.

Write-protect: Yazmaya karşı koruma. Bir veri saklama ortamında kaza eseri verilerin kaybına yol açacak şekilde yazılmasını önleyici düzen.

WWW(World Wide Web) : Bir browser gibi istemci uygulamaları kullanılarak bağlanılan ve çeşitli servisler sunan, Internet sunucularının oluşturduğu büyük ağ.

WYSIWYG (what you see is what you get) : Ne görürsen onu alırsın. Yazılım geliştiricinin bir arabirim veya doküman oluştururken sonucunu bire bir görmesini sağlayan editor programı.

[@Heliosaga]

X
***

XML (Extensible Markup Language) : Internet üzerinde bilgiyi paylaşabilmek için ortak bir bilgi formatı yaratma yolu. HTML diline benzer.

x-intercept: X ekseni kesmesi.

x-rays: radyoloji görüntüsü. Röntgen imgesi.

x-Windows: X-penceresi. Birçok Unix sistemi tarafından kullanılan grafik nitelikli kullanıcı arayüzü.

Y
***

y-intercept: Y ekseni kesmesi.

Yaw angle: Rotadan sapma açısı.

Z
***

Zero-address instruction: Adressiz komut.

Zero-synchronization: Sıfır ayarı.

Zig-zag scanning: Zikzak tarama.

***

/ : Taksim işareti. web adreslerinde kullanılır.

@ : e-mail adreslerinde kullanıcı ismini kullanıcının Internet adresinden ayırmak için kullanılır. Örneğin: mehmet@hotmail. com

\ : Ters taksim işareti. Çoğunlukla DOS ve Windows dizinlerinde kullanılır.
~ : Web adreslerinde kullanılır. Bir alt dizini gösterir.

100BaseFX : Fiber kablo kullanılan 100 Mbps'lik Fast Ethernet spesifikasyonu. 400 metreyi geçmeyen bağlantılar için kullanılır.

100BaseT : UTP kablo kullanan 100 Mbps'lik Fast Ethernet spesifikasyonu. 100BaseT bağlantısı, ağ üzerinde trafik yokken darbeler gönderir.

100BaseTX : UTP veya STP kablo kullanılan 100 Mbps'lik Fast Ethernet spesifikasyonu. İlk kablo çifti veriyi almak için, ikincisi iletmek için kullanılır. 100BaseTX 100 metreyi geçen bağlantılarda kullanılmaz.

3-D (Üç Boyutlu) : Bilgisayarlarda derinliği algılamayı sağlayan görüntü biçimini tanımlar.

***

[@Basakca]

Bilişim terimleri sözlüğünün elimizin altında olması çok iyi oldu.

Ellerine sağlık, teşekkürler Serseri.