Issız Adamların Yurdu Ihlara (Aksaray)

[@Lilium]

Yabancı bir gezginin Anadolu’nun en vahşi romantik köşesi olarak betimlediği Ihlara Vadisi Aksaray’ın 25 km güneydoğusunda ve Hasan Dağı’nın kuzeydoğusunda yer alıyor. Bu baş döndürücü güzellikteki vadi bir zamanlar dünya nimetlerinden elini-eteğini çekmiş keşişlerin mekânıydı.

Volkanik bir dağ olan Hasan Dağı’nın püskürmesine neden olan tektonik hareketler ve lavlar Ihlara Vadisi’nin oluşmasını sağlamış. Çökme sonucu oluşan kanyonun tabanını Melendiz Çayı oymuş ve kanyonun derinliği yer yer 150-200 metreye ulaşmış.

Ihlara (Peristrema) Vadisi, Ihlara ve Selime köyleri arasında kuzeybatı-güneydoğu ekseninde 14 km boyunca uzanıyor. Geçmişte Peristrema olarak adlandırılan vadi şimdi güneydoğu ucundaki Ihlara kasabasının adıyla anılıyor. Peristrema Yunanca da her yanı kıvrımlı anlamına geliyor, Melendiz Çayı vadiyi boydan boya geçip 26 kıvrım çizerek akıyor, Peristrema adı da buradan geliyor. Ihlara ise Yunanca da ılık anlamına geliyor. Ihlara’nın devamındaki Ilısu’da da termal kaynaklar ve kayalara oyulmuş yerleşimler var.

Bölgenin uçsuz bucaksız vadilerinin saklanmak ve inzivaya çekilmek için uygun oluşu, üstelik vadiler de verimli tüf toprakların bulunması daha Hıristiyanlığın ilk yıllarında Kapadokya’ya keşiş akınını başlatmış. Pagan Romalıların baskısından kaçan Hıristiyanlar, kolayca işlenebilen, ancak havayla karşılaştığında sertleşen kayalara oydukları sığınaklarda gizlenmeye ve dinlerini yaymaya başlamış. Hıristiyanlığın serbest bırakılmasıyla birlikte Kapadokya’da yaşayan keşişlerin sayısı daha da artmış. Manastırlar ise Göreme, Ihlara, Soğanlı gibi vadiler de yoğunlaşmış. Türkçe’de yalnızlar evi anlamına gelen manastır (monastiri) sözcüğü Yunanca monakhos (münzevilik) anlamındaki tek başına yaşamak fiilinden türemiş. Münzevi keşişler, tam anlamıyla tek başına yaşayan ıssız adamlardı. Ihlara vadisinde Bizans dönemine tarihlenen kayalara oyulmuş ve duvarları resimlerle süslü yüzden fazla kilise ve manastırla, on bine yakın kaya oyuğu var. Ancak bu kilise ve manastırlardan 15 kadarı gezilebiliyor.

Ihlara Vadisindeki Sümbüllü Manastırı

Burasının Göreme kadar ilgi görmediğini ve gelen turistlerin çoğunun Ihlara Vadisi’ni gezmeden gittiğini öğrendik. Gerçekten de Göreme Vadisi, Kapadokya turizminin başkenti gibi, Ihlara ise turizmden yeterince nasibini alamıyor. Bunun en önemli nedeni kiliselerin Göreme gibi bir arada görülememesi. Göreme 1-2 saatte gezilebilirken, Ihlara Vadisi’ni gezmek için en azından bir gün gerekiyor.

Vahşi Kanyonun Tapınakları

Ihlara Vadisi’ndeki kiliseler vadiyi boydan boya yürüyerek gezileceği gibi, arabayla birkaç noktaya vadiye giriş yapılarak da gezilebiliyor. Vadiye ilk giriş Ihlara Kasabası’nın içindeki müze kapısından yapılıyor. Vadi en güzel şekilde buradan seyrediliyor. Adeta bıçak gibi kesilmiş kaya duvarları, aşağıda gürül gürül akan Melendiz, köylülerin ekip biçtiği tarlalar ve şimdi bile ulaşılması güç noktalara oyulmuş kiliseler insanı hayretler içinde bırakıyor.

Sümbüllü Manastırının İçindeki Freskler

Buradaki 382 basamaklı merdivenle kanyonun içine iniliyor. Merdivenlerin bittiği yerde Ağaçaltı Kilisesi yer alıyor. Kilise, girişinde bulunan Danyal Peygamberi iki aslan arasında betimleyen bir resim nedeniyle Daniel Pantanossa Kilisesi olarakta anılıyor. Dökülen fresklerin altından çıkan geometrik bezemelerden kilisenin ilk olarak ikonakırıcı dönemde süslendiği anlaşılıyor. Daha sonra Ihlara tarzı fresklerle süslenmiş.

Ağaçaltı Kilisesi






Ihlara Vadisi Ağaçaltı Kilisesinin İçindeki Freskler

Bu vadideki kiliseleri süsleyen ressamlar kendi tarzlarını da yaratmış. Ihlara Tarzı olarak bilinen ve yalnızca burada görülen resim tarzında birbirine yakın sahneler, bağımsız gruplar halinde çerçevelenmiş. Ihlara tarzının, diğer resim tarzlarından en belirgin farkı renklerinin canlı, figürlerinin ayrıntılı ve hareketli olması.

Köprü

Vadinin diğer yakasına tahta köprülerle geçiliyor. İlk köprünün önünde kiliselerin yerini gösteren bir tabela da var. Patika yollarla kiliselerin yanına kadar gidilebiliyor. Sümbüllü, Yılanlı ve Karagedik Kilisesi vadinin bir tarafında, Pürenliseki ve Kokar Kilise diğer tarafında yer alıyor.

Yılanlı Kilise

Vadinin içinden Belisırma yönüne doğru 300 metre kadar ilerlendiğinde Sümbüllü Manastırı’na ulaşılıyor. İki katlı manastırın dış cephesi de oyulmuş. Manastırın ana kilisesi giriş katında. Ana kilisenin freskleri arasında Selçuklu Sultanı 2. Mesud’un portresi de var. Bu resim, bölgeye Türkler hâkim olduktan sonra da Ihlara Vadisi’ndeki manastırların faaliyetini sürdürdüğünün kanıtı olarak görülüyor.

Yılanlı Kilise İçindeki Freskler

[@Lilium]

Şeytana Uymuş Ressamlar

Sümbüllü Manastırı’nın karşısın daki yamaçta da Yılanlı Kilise bulunuyor. Kadınlar manastırı olduğu sanılan kilise adını batı duvarındaki yılanların saldırısına uğramış dört çıplak günahkâr kadının resmedildiği bir freskten almış. Kilisenin Ihlara tarzında yapılmış freskleri II. yüzyılın başına tarihleniyor. Kilisedeki son akşam yemeği sahnesinde şeytanın da yer alması ressamın apokrif (doğruluğu kabul edilmeyen) İncil’lerin etkisinde kalmasına bağlanıyor. Böyle resimlere Kapadokya’da sıkça rastlanıyor. İncil’de çok fazla söz edilmeyen İsa’nın çocukluğuna sahnelerin, başta James’in Kitabı olarak adlandırılan apokrif İncil olmak üzere kilise tarafından kabul edilmeyen İncil’lere dayandırılarak anlatıldığı biliniyor.

Kokar Kilise

Tekrar köprünün başına gelip vadinin Ihlara kasabası yönüne doğru ilerlendiğinde Ihlara tarzı fresklerle süslü Pürenli Seki ve Kokar Kilise’ye ulaşılıyor. Bu civarda Karanlık Kale Manastırı gibi başka kiliselerde var, Ancak bir tabelası yok bunların, binlerce kaya oyuğunun bulunduğu vadide tarifle yol bulmanın olanağı da yok.

Kokar Kilisedeki Freskler

Aslında vadinin içinden de yürünerek Belisırma’ya gitmek olanaklı ama çok uzun sürebilir. Üstelik Melendiz bahar ve kış aylarında patika yolları kaplayıp geçit vermeyebiliyor, o nedenle geri dönüp, arabayla Belisırma’ya gitmek en mantıklısı. Araç yoluyla Belisırma’ya doğru inerken karşınıza bir tabela çıkıyor; Direkli Kilise.

Direkli Kilise

Burası kayalara oyulmuş iki katlı ve on iki odalı bir manastır. Kilise oyulurken içinde büyük sütunlar yapıldığı için Direkli Kilise denilmiş. Direkli Kilise’nin 50 metre ilerisinde Bahattin Samanlığı Kilisesi yer alıyor. 1950’li yıllara samanlık olarak kullanılan kilise sahibinin adıyla anılıyor, 10. yüzyıla tarihlenen fresklerinde İsa’nın yaşamı Ihlara tarzında yapılmış fresklerle anlatılıyor.

Büyüleyici Güzellik: Belisırma

Tekrar anayola dönüp vadinin inildiğinde Belisırma köyüne giriliyor. Vadinin tam merkezinde yer alan Belisırma köyü el değmemiş dokusuyla büyüleyici bir atmosfere sahip. Melendiz çayı üzerindeki köprüden karşıya geçip, köyün üstündeki tepeye tırmandığınızda Ala Kilise’nin bulunduğu yamaca geliniyor. Ihlara Vadisi’ndeki en geniş ve büyük kilise olan Ala Kilise de bir manastır kilisesi.

Belisırma Köyü






Ala Kilise

Ala Kilise İçerisi

Kilisenin yanında bir bezirhane var, içinde taş mengene, havuz, fırın ve büyük bir ahşap pres de görülüyor. Eskiden keten ve ızgın tohumları ezilerek beziryağı üretilirmiş bu preslerde. Aydınlatmada kullanılan beziryağı gazyağının yaygınlaşmasıyla birlikte ticari değerini kaybetmiş.

Karanlık Kilise

Belisırma yakınlarında iki önemli kilise daha var. Bunlardan ilki Ihlara Vadisi’nin en yüksek noktasına inşa edilmiş Kırkdamaltı Kilisesi. Kilisedeki bir yazıtta Bizans İmparatoru 2. Andronikos Paleologos ve Selçuklu Sultanı 2. Gıyaseddin Mesud’un adları görülüyor, bu yüzden 1283-98 yılları arasında resimlendiği anlaşılıyor. Kilisenin bağışçısı Amirarzes Basileos karısı Thamar ile birlikte, kilisenin maketini yapının adandığı Aziz Georgios’a sunarken resmedilmiş. Karagedik Kilisesi ise kayalara oyulmuş onlarca kilisenin bulunduğu Ihlara Vadisi’nin tek duvar kilisesi.

Selime Manastırı

Selime Manastırı İçerisi

Belisırma’yla Yaprakhisar arasındaki Ziga kaplıcaları da bölgenin cazibe merkezlerinden biri. Yaprakhisar’da Belisırma gibi otantik ve güzel manzaralı bir köy. Vadideki kiliselerin çoğu Ihlara ve Belisırma çevresinde yer alıyor. Yaprakhisar ve Selime’de de kilise kalıntılarıyla, peribacaları görülüyor. Hatta Selime Kalesi olarak bilinen 28 odalı manastır, Kapadokya’nın en büyük manastırlarından biri. Manastırın önündeki mezarlıkta Selçuklu yapısı olduğu bilinen Selime Hatun Türbesi var.

Selime Sultan Türbesi

Yörede daha çok tahıla dayalı yemekler öne çıkıyor. Bamya çorbası, çiğleme ve çullama yöreye özgü yemekler arasında. Belisırma’daki çayın kıyısındaki lokantalarda burada tutulmuş balıklardan da yeme şansınız var.

[@LaLe]

Ne Yenir?

Ihlara vadi girişinde "Ihlara Vadisi Tesisleri" bulunuyor. Bahçeli ve teraslı iki katlı restaurantın özel spesiyaliteleri de var.

Vadi şiş: Biftek eti pirzola gibi dövülerek açılıyor; içine kaşar peyniri, karabiber, kekik sarıp ızgarada pişiriliyor.

Ihlara vadi tava: Et sote şeklinde yapılıp patetes, patlıcan ve kekikle birlikte pişiriliyor.

Müze girişindeki kafeteryada ise ekmek arası "vadi köfte" ve diğer tost çeşitlerini bulabilirsiniz.

Gerek restaurant gerekse cafenin oturma üniteleri vadiyi gezip gelenlerin soğuk meşrubat ve sıcak çaylarla yorgunluklarını atıp kendilerine geldiği yerlerin başında geliyor.

Bölgenin pansiyon restaurantları ise; çorba çeşitleri, saç tava ve Türk mutfağının çeşitli yemekleriyle yabancı turistlerin ilgisini çekiyor.

Aksaray-Ihlara yolu üzerinde, su kenarı kır lokantalarında nehir ve baraj gölünden yakalanan alabalıkları pişirip satıyorlar.

Not: Yol üzeri bazı çardak altı kır kahvelerinde meşrubat içmek isterseniz size sarımı siyah mı diye soruyorlar. Sarı, portakallı meşrubatlara; Siyah ise kolalara deniyor.

Belisırma'daki Melendiz Çayı Üzerindeki Restorant

Nerede Kalınır?

Ihlara Vadisi'nde en büyük eksiklik koruma alanı içindeki bölgede, henüz otel yapılmamış olması. Turistlerin çoğu büyük bir tesisin bölgedeki konaklama gün sayısını arttıracağı görüşünde. Vadi içinde kamp yapmak yasak fakat vadi girişindeki tesis önünde çadır kuralabiliyor.

Vadi geliş yolu üzerinde ve Ihlara köyü içinde ise birçok pansiyon bulunuyor.

Star Pansiyon
Tel: (0382) 453 74 29
Köy içinde

Anatolia Pansiyon
Tel: (0382) 453 74 40
Ihlara vadisi'ne 100 metre yol üstü

Akar Pasiyon
Tel: (0382) 453 75 11 - 453 70 18
Duşlu WC'li, 8 odalı

Ağaçlı Turistik Tesisleri
Tel: (0382) 315 24 00
Aksaray'a 2 km'e kala. (92 oda 6 suit)

Bişkinler Ihlara Pasiyon
Duşlu WC'li, 18 odalı, otoparklı, kamp sahalı, restaurantlı otel, Hasan Dağı'na tur düzenliyor.

Ihlara'ya günübirlik geziler için Kapadokya bölgesinde ve Aksaray'daki tesislerinden de yararlanabilirsiniz.

Nasıl Gidilir?

Ihlara'ya üç geliş yolu var. Aksaray'dan Ihlara'ya otobüsler saat 11:00'de, 15:00'de ve 17:30'da kalkıyor. 45 km'lik yol asfalt ve düz. Ihlara'ya Derinkuyu ve Niğde üzerinden de gelebilirsiniz.

Niğde üzeri gelenleri henüz doğal özelliklerini koruyan köyler ve Ihlara'ya yaklaşırken sizi bir bölümü tozlu ve henüz oturmamış toprak yol bekliyor.

Özel araçla İstanbul çıkışlı sürücüler, otoban konforuyla Çamlıca-Kaynaşlı arasına son zamlardan nasibini alan otoyolda trafikten etkilenmeden kısa sürede Bolu'ya gelecekler. Bolu Dağı devlet yoluyla geçilip, tekrar otobanla Ankara'nın dışından geçerek Aksaray üzerinden rahat bir yolculukla Ihlara'ya varacaklar. Kavşaktan sonra Aksaray 24, Ihlara 25 km... Güzelyurt tabelası ile Ihlara yönüne dönerken burada size yol boyunca zirvesi karlı Hasan Dağı eşlik edecek.

[@Smyrna]

Kiliseler ne kadar bakımsız görünüyor...

Yine de manzarası için gidilip görülmeye değer.

Ellerine sağlık Lilium.

[@Basakca]

Yol üzeri bazı çardak altı kır kahvelerinde meşrubat içmek isterseniz size sarımı siyah mı diye soruyorlar. Sarı, portakallı meşrubatlara; Siyah ise kolalara deniyor.

Sarı ve siyah renkten başka renk bilmiyorlarmı ki?Ya beyaz ve kırmızı denirse ne olacak o zaman ?

***
Ne çok kilise varmış yörede ve hepsinin de hikayesi birbirinden ilginç...

Gidenlerin bir günde gezdikleri vadiyi bizlere yarım saatte gezdirdiğin için teşekkürler Lilium...













Yine ders konularından çıktı bu vadi değil mi ?

[@Lilium]

Yok Başakça'm bu sefer ders konularından değil. Sadece dersle ilgili birşeyler arıyordum birden karşıma çıktı dersi sulandırdım hemen konuya başladım

Çok hoşuma gitti gidip görmek istedim ama nerdeeeeeeeeeee

[@OkyanusunKalbi]

Aksaray'ın bu kadar güzel olduğunu bilmiyordum. Tarihi eserleri restore etseler fazlasıyla turizm geliri elde edilebilir.

Eline sağlık Lilium.

[@Kardelen26]

Teşekkür ederim Lilicimİnşallah bir gün gidip gezmek nasip olmak göremek isteyenlere

[@ReaL]

[@Tura]

Ihlara, Kapadokya'nın kapısı olarak anılır.

Belisırma'dan Melendiz ırmağını takip ederek, ırmak akış yönüne doğru 14 km. kadar yürümek gerekiyor. Nihayi hedefte Ihlara var.

Özellikle şu sıralar sonbaharda yaprakların, yeşilden kırmızıya kadar tüm renklerin olduğu o vadide yürüyüş yapmak o kadar keyiflidir.

Selime, Yaprakhisar, Ziğa,Ihlara hat çizgisine, daha ilerde Gelveri (Şimdiki adı ile Güzelyurt) yerleşimini de eklemek gerekiyor.

Turâ; Hırıstiyanlığın yer altında yaşadığı bu tarihi yerleri, define hırsızlarının el birliği ile yok ettiğini üzülerek söyleyen forum kişisi.