Tirilye - Zeytinbağı | (Mudanya - Bursa)

[@ReaL]

Tirilye - Zeytinbağı | (Mudanya - Bursa)

Tirilye'den bir başka Bizans kilisesi. "Dündar Evi" diye tanınan bu yapı bugün ev olarak kullanılıyor... 12.yy.da inşa edilmiş.... Duvarlarında bol sayıda devşirilerek kullanılmış antik taşlar bulunmaktadır.

Dündar Evi

Ulaşım

Mudanya’ya 11 km. uzaklıktadır. Marmara Denizi kıyısındadır. Mudanya’dan batıya doğru, sahil yolunu takip ettiğinizde, 7 km sonra karşınıza eski bir Rum köyü olan: Kumkaya (Siye) çıkacak. Kumyaka’dan 11 km. sonra, Zeytinbağı (Tirilye) na varacaksınız.

Yalova-Trilye arası uzaklık: 110 km. Bursa-Trilye arası uzaklık: 40 km.

Genel Özellikleri

Genel: Şirin ve tarihi bir beldedir. Antik çağlardan itibaren tarih sahnesinde bulunmuştur. Bizans-Rum mimarisini yansıtan evleri ve tarihi kiliseleriyle dikkat çeker.

Nüfus mübadelesinden önce, köy nüfusu ağırlıklı olarak, Rumlardan oluşmaktaydı. Mübadeleden sonra, köye Girit ve Bulgaristan göçmenleri yerleştirildi. Adı resmen Zeytinbağ olarak değiştirilse de, Tirilye adı yaygın olarak kullanılmaya devam edildi.

Zeytin: Tirilye’nin, orta boyda, küçük çekirdekli, çekirdeği zeytine yapışmayan, sofralık zeytinleri: salamura yöntemiyle, 3-4 yıl saklanabiliyor. Son yıllarda, yöre turistik bir önem kazandığından, kasaba halkı topladıkları zeytini, kendi yaptıkları zeytin yağını, evlerinin ve dükkanlarının önünde, gelen turistlere satıyorlar.

Şarapçılık: Tirilye’de, şarapçılık da yapılıyor. Kurtuluş Savaşı başlarına kadar üzüm yetiştirilen ve Amerika’ya şarap sattığı bilinen Tirilye’de, artık üzüm yetiştirilmiyor ama başka yerlerden gelen üzümler, burada şarap yapılıyor. Baküs şarapçılık.

Balıkçılık: Tirilye barbunya balığının anavatanı olarak biliniyor. Eskiden, dere ağzında bol barbunya bulunduğu ve Doğu Roma İmparatorlarına, buradan barbunya balığı gittiği rivayet edilir. Günümüzde, sahildeki balık lokantaları, özellikle, hafta sonları, deniz kenarında balık yemek isteyen Bursalılar ile doluyor.

Sit Alanı: Tirilye: Bizans, Rum ve Osmanlı mimarisinin izlerini taşıdığı için, 1980 lerden bu yana, birinci derece SİT alanıdır. Burada bulunan 7 kiliseden, üçü günümüze kadar gelebilmiştir.

İpek Böceği: Zeytinbağı’nda, eskiden ipekböceği yetiştirilirmiş. Zeytinlerin ilaçlanması nedeniyle, zamanla ipekböceği olayı tarihe karışmış.

Evler: Bölge SİT alanı ilan edildiği için, Tirilye’nin dar sokaklarında dolaşırken, eski ahşap cumbalı, kagir evlere rastlayacaksınız.

Tarihi

Köyün antik dönemdeki adı: Caesareia veya Briyllios olarak geçmektedir. Trilye adı: Briyllius’tan gelmiş olmalı. Bizans kasabası Tirilye, 1330 larda, Osmanlı kasabası olmuş ve Tokat, Kütahya, Kastamonu’dan gelen Müslümanlar, kasabaya yerleştirilmişler. 1900 lerin başlarında, Mahmut Şevket Paşa Kasabası adını almıştır. 1924 yıllarındaki mübadele sonrası ise, Girit ve Selanik göçmenleri kasabaya yerleştirilmiş, kiliseler dahi, gelen göçmenlere mülk olarak verilmiştir.

Kasabanın Rum halkı ise, Atina yakınlarındaki Rafine ve Neon kasabalarına gitmişlerdir. Daha önceki yıllarda Tirilye’de oturanlar: turistik amaçla, sıkça beldeye geliyorlar. Zaten, Yunanistan’daki Tirilye ile Türkiye’deki kardeş şehir ilan edilmişler.

Tirilye, 1963 yılında, Zeytinbağı adını almıştır. Zeytinbağ adı, kasabadaki zeytincilik uğraşısından gelir.

Tirilye Adının Kaynağı: Tri (üç), ilya (papaz)’dan meydana geldiği söyleniyor. Hıristiyanlığın ilk konsili toplantısında, muhalif üç din adamı; Aya Yani, Aya Yorgi ve Aya Sotiri aforoz edilirler. Müritleriyle birlikte, Tirilyenin bulunduğu yere yerleşirler.

Kemerli Kilise

[@ReaL]

Gezilecek Yerler

Resimli Kilise-Kemerli Kilise (Panagia Pantobalissa Kilisesi)

1676 yılında, Dr.J.Covel tarafından hazırlanan el yazması bir belgede: kilisenin Panagia Pantobasillissa’ya (Meryem’e) adandığı belirtiliyor. İlk yapının: duvar tekniği ve başka özellikleri göz önünde bulundurularak, 13’ncü yüzyıl sonlarında yapıldığı kabul edilmektedir. İlk tabaka freskoları: 14’ncü yüzyıl başlarına, ikinci tabaka freskoları ise, 18’nci yüzyıla (1723) tarihlenmektedir.

İlk yapıldığında: kilisenin sütunlarının, İskenderiye’den getirtildiği ve tarihte duvarına ilk resim yapılan kilise olduğu söyleniyor. Kemerli kilise de denilen bu kilise: kasabanın denize yukarıdan bakan bir mahallesinde bulunuyor. Ama, maaselef, o ününü veren duvar resimlerini görmek, içeri bile giremeyebilirsiniz. Bugün terkedilmiş durumda. Kapısı kapalı, ancak duvar deliklerinden belki resimlerin bir kısmını görebilirsiniz. Zaten, buranın kilitlenmesinin sebebini de, bu resimleri görünce anlıyacaksınız. Çünkü, resimlerin üzeri, çeşitli şekilde kazınmış, isim ve yazılarla dolu, yani resimler bozulmuş.

Aya Yani Manastırı (Taş Mektep)

İskele caddesinin batısındaki tepede bulunmaktadır. Yapının üzerindeki bir taş oymadaki yazıda: “M.Mypıdhs Apxıtektwn 1909” ifadesinden, mimarı ve yapım yılı anlaşılabilir.

1909 yılında, Papaz Okulu olarak neo-klasik tarzda inşa edilen, 1988 yılına kadar, İlkokul olarak kullanılan Taş Mektep adını almış, görkemli bir yapıdır. Kıbrıs Eski Cumhurbaşkanı Başpiskopos Makarios’un, bu okulda eğitim aldığı ifade edilmektedir. Bu okulun müdürü, sonradan İzmir Metropoliteni olan Chrisostomos’tur. Bu bina: 1924 yılında: şehit, öksüz ve yetim çocukların okudukları “Darel Eytam Okulu” olarak, Kazım Karabekir Paşa tarafından açılmıştır.

Günümüzde: Uludağ Üniversitesine aittir. Restorasyonu tamamlanarak, Meslek Yüksek Okulu olarak kullanılmaktadır. Taş Mektep'de Piskopos Makarios'un okuduğu söylenir.

Tarihi Çamlı Kahve

Taş Mektep yanından yukarı çıkıldığında, Tirilyenin balkonu olarak tabir edilen buraya varacaksınız. Tirilye’de bulunup da, çamlı kahve’de çay-kahve içmeden ayrılmak olmaz. Yorgunluğunuzu burada gidermeyi deneyin.

Burada: asırlık çınarların altında, denize ve zeytin bahçelerine bakarak çay içebilirsiniz. Daha önce kullanılmaz durumda olan bu alan, şimdi pırıl pırıl bir çay bahçesi. Püfür püfür esiyor ve manzara şahane. Tam bir tepe olduğu için çevredeki yöreler kuşbakışı görülebiliyor. Bir tek, kahvenin karşısında, önce otel olarak inşa edilen, ama şimdi site olarak kullanılan bina, göz zevkini bozuyor.

Çamlı Kahveden Manzara

Kapanca Limanı

Tirilye’de, Roma döneminden kalan Kapanca bölgesindeki antik liman; her tarih döneminde, en önemli kıyı ulaşımının stratejik odak noktası olmuştur.

Tarihsel kaynaklarda: 9’ncu yüzyıldan 14’ncü yüzyıla kadar Tirilye ve çevresinin ne durumda olduğu hakkında fazlaca bilgi yok. Ancak, 1261 yılında, Nimpheaum Antlaşması ile Mikhael Palaiologos tarafından, Cenevizlilere Marmara sahillerinde ticaret garantisi verilince, Cenevizlilerin Appolonia Gölü kuzeyinden elde edilen tuz madeni ihracında, Tirilye ve Apomeia (Mudanya) limanlarını kullandıkları belirlenmiş.

Bu tarihlerde, Tirilye’nin önemli bir liman kenti olduğu varsayılıyor. Burası, ayrıca, bereketli topraklarından elde edilen ürünleri: Bizans imparatorluğunun merkezine aktaran, kendi ticareti açısından da işlevsel önemi büyük olan bir liman kentidir.

Pekçok film ve diziye (Cumhuriyet, Melekler Adası, Sev Kardeşim, Kezban Yenge) ev sahipliği yapmış olan şirin küçük bir kasaba. Mudanya ilçesine 10 kilometre uzaklıkta olan Zeytinbağı (eski adıyla Trilye) tarihi kiliseleri ve evleri, nefis balık ve zeytinyağı için gezilmeye, görülmeye değer.

[@ReaL]

Tirilye İsminin Geçmişten Gelen Üç Öyküsü

1. Cenevizliler zamanında, Sivzi, Trilye ve Kapanca'da üç köy vardı. O yılların korsanları bu köylere sürekli saldırırlardı. Köy halkı dağınık kalırlarsa saldırganlarla baş edemeyeceklerini anlar ve üç köy şimdiki Tirilye'de toplanır ve Tirilye oluşur.

2. M.S 376'da Hıristiyan din adamları İznik'te toplanmışlar. İznik Konsülü diye tarihe geçen olayla din adamları arasında yorum farkları ortaya çıkmış. Aya Yani, Aya Yorgi ve Aya Satri adlarında üç papaz, başpiskoposla anlaşmazlığa düşünce aforoz edilmişler. Onlar da Tirilye'nin bulunduğu yere gelmişler. Bu üç papazdan ötürü, Tri: Üc; İlya: Papaz buranın adı Tirilya olmuş.

3. Bir başka rivayette ise Latince Trilye kırmızı balık, barbunya anlamına geliyor. Dere ağzında bol miktarda barbunya balığı bulunurmuş ve buradan Doğu Roma İmparatorlarına barbunya balığı götürülürmüş. Trilye ve Kapanca'da üç köy vardı. O yılların korsanları bu köylere sürekli saldırırlardı. Köy halkı dağınık kalırlarsa saldırganlarla baş edemeyeceklerini anlar ve üç köy şimdiki Tirilye'de toplanır ve Tirilye oluşur.

Burada Bahsi gecen bilginin doğruluğu tam değil gibi bir başka kaynağa göre, Trilia'ya Rumca ya da Latince'de rastlanmıyor, yapılan incelemede eski Rumca metinlerde yani daha eski dilde, kırmızı barbunya balığına bu isim verildiği belirtiliyor ve Tirilye'nin de ismini bu bölgedeki meşhur belikten aldığı belirtiliyor.

1963’te adı ‘Zeytinbağı’ olarak değiştirilen bu yerleşim merkezinin tarihi bir hayli eski. Tarihi mimari dokusunu korumuş sokaklarında dolaşırken adeta geçmişe yolculuk yapmış gibi oluyorsunuz. 14. Yüzyıl’dan itibaren Osmanlı egemenliğine girmiş olan bu köyde ağırlıklı olarak Rum nüfus bulunuyordu. Ancak 1924’teki mübadeleden sonra buraya Selanik dolaylarından gelen göçmenler yerleştirilmiş.

Bugün kasabayı baştan sona geçen caddenin yerinde eskiden bir dere akıyordu. 1980’de sit alanı ilan edilmesiyle bu bölgenin mimari dokusunun korunması hedeflenmiş. Ancak ne yazık ki binaların bazıları çok kötü durumda.

Trilye'deki Fatih Cami

Eskiden Kilise Şimdi İse Camii






Sadece Eskiden Rum Köyüydü, Şimdi Türk Köyü





Tarihi Trilye Evleri

[@Süperman]

Teşekkürler ReaL

Fotoğraflar ve sunum harika

[@Öykü]

Paylaşım için teşekkür ediyorum.

[@Megan]

Paylaşım için çok teşekkurler.

Trilye ile bir kaç hafta once NTV de yayınlanan bir program sayesinde tanışmıştım ve çok ilgimi çekmişti.

Sayende çok daha kapsamlı tanıma fırsatı buldum, sanki oralara gitmiş kadar oldum, ellerine saglık.

[@LaLe]

Çamlı kahvede çay içmenin keyfide bir başka olur muhakkak

Çok güzel bir belde, tanıtımı da çok güzel olmuş.

Teşekkürler ReaL, ellerine sağlık

[@ReaL]

Orjinal Mesaj Sahibi LaLe

Çamlı kahvede çay içmenin keyfide bir başka olur muhakkak

Çok güzel bir belde, tanıtımı da çok güzel olmuş.

Teşekkürler ReaL, ellerine sağlık

Manzarayı izleye izleye rakı daha iyi gider..

Biri dubleden sonra hayallere dalıp öylece bakakalmak...

[@Mathematician]

Harika bir konu olmuş yine. Emeğine sağlık Real

[@Aldacı]

Daha önce de okumuştum güzelliğini, bir Bursalı çıksa da götürse. Teşekkürler ReaL, harika olmuş.