|
Çevrimdışı
Kullanıcıların profil bilgileri misafirlere kapatılmıştır.
|
Leyla Erbil’e Aşık Olan Şairler, Yazarlar Neler Yaşadı...
Türk Edebiyatının Önemli İsimlerinden Leyla Erbil’e Aşık Olan Şairler, Yazarlar Neler Yaşadı...
 Ahmet Arif ve Leyla Erbil
Türk edebiyatının önemli isimlerinden Leyla Erbil’e aşık olan Ahmed Arif ve Sait Faik Abasıyanık’ın yaşadıklarını ele aldı.
Türk edebiyatının önemli isimlerinin yaşadıklarını tanıklar ve yazılanlar üzerinden anlatan Kızılkaya, Ahmed Arif’in, Leyla Erbil’e yazdığı mektuplara da değindi.
“Şair Derin ve Gururlu Bakardı”
Kızılkaya’nın yazısı şöyle:
“27 Mayıs 1991 gecesi… “Sevgilinin gülüşüne benzer” bir bahar hüküm sürüyor İstanbul’da. Üç arkadaş; Ahmed Arif, Ümit Fırat ve Rahmi Saltuk, ertesi gün Ankara’ya gidecek olan Ahmed Arif’e otobüs bileti almışlar; o aylarda Gümüşsuyu’nda yeni açılmış, birçok mühim şahsiyetin uğrak yeri haline gelmiş bir mekana doğru yürüyorlar. Bir şeyler içecek, muhabbete birlikte geçen hayatlarının unutulmaz hatıralarını katık edecek, memleketten, belki de şiirden konuşacaklar.
Öyle de olur, laf dolanır, Şair anlatır, Ekselans ile Ozan fazla müdahale etmeden onu dinlerler. Laf şiire bulanmış aşka gelince, Şair’in tanıdığı günden beri “Ekselans” diye hitap ettiği kadim dostu Ümit Fırat, sanki beş gün sonra kapısını çalacak ölümün onunla birlikte götüreceklerine hayıflanacağımız çeteleden bir madde eksiltmek ister gibi, “Ağabey, senin şiirlerin kavga şiirleri eyvallah ancak onlardaki o derin aşk sadece mücadele aşkı olmamalı, birileri mutlaka olmuştur, Aynur Abla’yla tanışmadan, onunla evlenmeden önce yazdığına göre o şiirleri, o aşkın bir veya birkaç kahramanı olmalı, geçekten de var mı böyle birileri?” diye sorar.
Şair derin ve gururlu bakardı, derin ve gururlu baktı Ekselans’ın yüzüne tekrar. Kalubeladan beri süren dostlularını şimdi büyük bir sırla sınamanın tam zamanıydı. Otuz beş yıldan beri zulasında “bir tutam can gibi” sakladığı sırrını, şiirinden bir mısra armağan eder gibi, “dostuna yarasını gösterir gibi” armağan etti o gece dostuna. “Var Ekselans, ama sırrımız olacak! O şiirlerin önemli bir kısmını Leyla Erbil’e yazdım,” dedi.
Ertesi gün Şair “hasretim nazlıdır” dediği şehrine, Ankara’ya gitti. “Ekselans”, kendisine emanet sırla yaşamaya hazırlanırken, aradan sadece beş küçük gün geçti, 2 Haziran Pazar günü Şair’in eşi Aynur Hanım aradı, sözü fazla uzatmadı, “Ümit! Bu sabah Ağabeyini bir kalp krizinde kaybettik, cenaze töreni yarın öğlen Maltepe Camii’nde” dedi.
Şair’in ölümünden sonra Ümit Fırat “ağabeyi” Ahmed Arif’in “sırrını” en saklı yerine gömdü,arada bir soranlara Şair’in “kimin hasretinden prangalar eskittiğini” bildiğini gülümseyerek “ihsas etti” ama Leyla Erbil’in ölümünden sonra Ağustos 2013’te mektupların ifşa olmasına kadar, tam yirmi iki yıl boyunca o sırrı hep en gizli yanında muhafaza etti.
Ümit Fırat ve Ahmet Arif
“Bana Bu Hikayeyi Anlattı ve Bir Ara Söz Sait Faik'e Geldi”
Bu konuda bir yazı yazacağımı Ümit Fırat’a söyleyince bana bu hikayeyi anlattı ve bir ara söz Sait Faik’e geldi. Bilinen hikayedir, hayatının son döneminde, sanırım tam da Ahmed Arif’in “hasretinden prangalar eskittiği” dönemde Sait Faik Abasıyanık da abayı yakmıştır Leyla Erbil’e. Sait Faik 25 yaş büyük olduğu Leyla Erbil’le tanıştığında tam tamına sekiz yıldan beri sirozla pençeleşiyordu, Leyla Erbil tanıştıklarında onun sirozdan mustarip olduğunu bilmiyordu, Sait Faik de bunu ona söylememişti. Yılmaz Varol’la yaptığı bir mülakatta büyük hikayeciyle tanışmasını şöyle anlatır Leyla Erbil:
“Ben onunla tanıştığımda (1953 sonu 1954 başı olmalı) hayranlığım doruktaydı. Utana sıkıla kendi şiir ve hikâyelerimi okudum. Şiirlerimi eleştirdi, hikâyelerimi övdü. Alıngan, sinirli, dürüst, utangaç alabildiğine alçakgönüllü bir adam… Yüreklendirdi beni; ben de kararımı düzyazıdan yana koydum. Oysa aynı yıllarda Ahmet Arif şiirde ısrar ediyordu.”
“Canımı Al İstersen”
Hikayemizin bu kısmında “Salah Bey Tarihi”nin “Boğaziçi Şıngır Mıngır” cildi içindeki “Arnavutköy 1979” kısmının rehberliğine müracaat edeceğiz müsaadenizle.
Leyla Erbil 1977 yılında Arnavutköy Üvez Sokağa taşınır, 182 numaralı apartmanın üçüncü katına…
Leyla Erbil’in dairesi silme ışık içinde, sabah akşam “gün eksilmiyor penceresinden.”
Salah Bey’in demesine göre Leyla Hanım’ın salonunda, sol duvarda, pencereye yakın bir yerde, Sait Faik’in bir portresi asılıdır. Büyük hikayecinin ölümünden sonra Ressam Edip Hakkı’nın bir fotoğrafından büyüttüğü bir resimdir bu. Fotoğraf Robert Kolej’de bir edebiyat matinesinde çekilmiş.
Sağda Leyla Erbil, solda Selma Tükel, ortada Sait Faik… Çalışma odasında da Sait Faik’le birlikte Orhan Veli’nin mezarı başındaçekilmiş bir fotoğraf ile Balıkpazarı’nda, o yıllanmış Cumhuriyet Meyhanesi’nde ikisini yan yana gösteren bir başka fotoğraf daha vardır. Aynı odada Sait Faik’in kitapları özel bir yerde durur.
Sait Faik, 24 Şubat 1954 günü “Şimdi Sevişme Vakti” kitabını Leyla Erbil’e şöyle imzalamış:
“Canımı al istersen.”
Ondan bir ay sonra 27 Mart 1954’te ise “Alemdağ’da Var Bir Yılan”a da şunları yazmış:
“Seni anlıyorum anlamasına. Anlamıyor gözükmem işime gelmediği içindir. Bu kitapta seni anladığımı ispat edecek hikayeler olmalı. Ama seni seviyorum. Sen de beni anla istersen.”
Leyla Erbil’in çalışma odasındaki orta sehpanın üzerinde kalp şeklinde bir de çakmak var. Çakmağın üzerinde Nazım Hikmet’in yanlamasına bir yüz resmi var. Altında da Balaban’ın imzası… Leyla Hanım’a bu çakmağı bir gün Sait Faik Hisar vapurunda hediye etmiş. Ölümünden kısa bir süre önce, 1954 yılının Nisan ayında falan.
“Alemdağ’da Var Bir Yılan” o sırada yayınlanmış.
Leyla Erbil o sırada Edebiyat Fakültesi’nde talebe... O gün okulu asmış, Sait Faik’le olmayı tercih etmiş. Vapurda camın kenarında karşı karşıya oturmuşlar. Sait Faik; Ahmed Arif nasıl bakıyorsa o sırada Leyla’ya, öyle bakıyor ona. Leyla’nın gözleri! Nice nice adamı mecnun etti o gözler! Ne kalpler delip geçti; bir onlar bilir bir de o kalplerin sahipleri!
Sait Faik ille de evlenmek istiyor onunla. O ise o havada hiç değil. O yüzden çakmağı alırken, belki de hayatının en gaddar lafı çıkar ağzından:
“Bu çakmağın işini kolaylaştıracağını sandın değil mi?”
O sırada Leyla “Yeşil Muşambalı Adam”la (Nevzat Özmeriç) “nişanlıdır” ama o yanlarında yok, oysa üçü hep beraber dolaşırlar. Bir gün Sait Faik sorar, “Peki ben neyim, o adam sevgilinse?” diye. Leyla şu cevabı verir:
“Sen dostumsun. Onu erkek olarak seviyorum. Seni seviyorum ama dostça. Büyük bir yazarsın. Öykülerinin vurgunuyum.”
“Yeşil Muşambalı” ukala bir sosyalisttir, Sait Faik’in hikayelerini umursamıyor bile, hatta bulduğu her fırsatta ona sosyalizm üzerine nutuklar çekiyor, Nazım’ı övüp duruyor.
Bu nutuklar Sait Faik’in içinde bir şeyler kırar.
Sait’in Leyla’ya verdiği çakmak, Nazım Hikmet’in ona armağanıdır. Bu çakmağı Leyla’ya vererek Nazım’ın onu ne kadar sevdiğini göstermek istiyor aslında ona.
Başka bir gün Küçüksu Çayırı’nda Sait Faik aşkını tekrar Leyla Erbil’in ayakları dibine serer. Leyla çayırın öbür ucuna kaçar, içinden gelen gülmeleri bastırmak istercesine.
Sait’e evet derse, her şeyin biteceğini düşünür Leyla. Sait de aynı kaygıları taşıyor aslında. Ne Leyla Sait’ten ne Sait Leyla’dan bir şey anlar. Belki de anlamak ikisinin de işine gelmiyordur. Sait Faik içinden şöyle geçirir:
“Tanı, tanı, ilkin kendini tanı. İşe, kendini tanımakla başla. Sonunda beni de tanırsın.”
Arada “Yeşil Muşambalı” var! Tam o sırada o da Küçüksu Çayırı’nın kapısından girer içeri:
“Nerede o?”
“Kim?”
“Demin burada seninle konuşan.”
“Bilmem, kalktı gitti.”
“O halde biz konuşalım.”
“Konuşacak bir şey yok.”
Delikanlıyı yatıştırmak Sait Faik’e düşer:
“Dur, öfkelenme, istersen konuşalım.”
Delikanlı çeker gider.
Salah Bey, hikayeyi şöyle bitirir:
“Sait, ötelerde pıtı pıtı fokurdayan Leyla’nın yanına varmayı düşünmüyordur. Ama bir kuş, bir serçecik, Leyla’nın başından Sait’in başına, Sait’in başından da Leyla’nın başına konup duruyordur.”
Sait Faik ve Leyla Erbil
“Ben Edebiyata Bir Cinayetle Girdim”
Çok geçmez, 11 Mayıs 1954 günü Sait Faik vefat eder.Yazar-çizer çevresi habistir, dedikoducudur, edebi buluşlardan çok skandal arar bu çevre, kimse kimseyi pek sevmez, hele başkasının başarısına ise kimsenin tahammülü yoktur. Vefatından sonra dedikodu borazanı anında ötmeye başlar:
“Leyla Erbil yüz vermeyince Sait Faik daha çok içmeye başladı, böylece hastalığı hızlandı, hikayecinin ölümüne Leyla Erbil sebep oldu,” derler.
Leyla Hanım da ölümünden önce Sennur Sezer’le yapığı bir röportajda, ironik bir ifadeyle, “Ben edebiyata bir cinayetle girdim,” der.
Sait Faik’in ölümünden sonra çıkan dedikodular onu çok üzer. Belli ki o sırada Diyarbakır-Bismil’de sürgün hayatı yaşayan diğer müzmin aşığı Ahmed Arif’e üzüntüsünü bir mektupla bildirmiştir. (Ahmed Arif’in ona yazdığı o muhteşem mektuplar bugün bizde, ama Leyla Erbil’in ona yazdıkları yok… Bir iddiaya göre Ahmed Arif’in ailesi o mektupları yayınlamak istememiş, bu durumu da sordum Ümit Fırat’a, şöyle dedi:
“Ahmed Ağabey feodal bir adamdı. Geleneklere bağlıydı. Söz onun için namustu. Evlendikten sonra bütün defterleri kapattı, aşklarını da çıkardı hayatından. Öyle bir adam Aynur Hanım’a ayıp olmasın diye evlendikten sonra bütün aşk mektuplarını yakar, yakmıştır da…”)
Ahmet Arif ve Aynur Hanım.
Ahmed Arif, “katil” damgasını yemiş olan “Leylım”ı avutmak için, Sait Faik’in ölümünden on gün sonra Bismil’den gönderdiği 22 Mayıs 1954 tarihli mektubunda ona şunları yazar:
“Canım, ben Sait’i senden çok önce tanıdım. Şairsin, deha gizleyen bir şair. Korkunç üzüntülere kapılman, bundandır. Ben Said’i sevdim. Sanırım, Sait de arkadaş ve artist olarak yalnız beni sevebildi. Bu onun sözüdür. (…) Bu işte, yani ölümünde senin hiçbir -ama hiçbir- günahın, kusurun ve hatan yok. Onu cemiyetimizin rezil ve taşlaşmış kayıtsızlığı, sağırlığı, korkaklığı, berbat şarapları, her biri korkunç birer zehir olan Şark yemekleri öldürdü. Türkiye’de vasati yaş 28’dir. Düşün o 50 yıl yaşadı. Yine de iyi. Son günlerde onu ayakta tutan bendim. Övünme şeklinde anlaşılır diye sana daha önce söylemedim. Benim sert ve fırtınalı hayatım gençliğimin pervasız tahammülü, inanır mısın ona umut ve şevk veriyordu. O ki müthiş hasis ve egoistti. Ama bana ‘Dülger Balığım, aslanım, canavar olmadım değil mi?’ dediği zaman bonkör, insan ve babaydı. (…) Ama bak ruhum, sevgilim, bana inan. Kimselere inanma. Senin hiçbir kusurun ve kabahatin yok. Onu sevdinse bu, senin büyüklüğün, hatta dünya kadınlık tarihinin şaheser bir olayıdır. Çünkü hiçbir kadın onu sevmezdi. Ve eğer sen, kendi deyiminle ‘madden’ onun olsaydın, insanlığından tiksinirdin. Ben eminim asıl o zaman onu tabanca veya bıçakla öldürürdün. Bunu bana 1946’da sevgilisi Emine anlattığında ben de inanmıştım. Son günlerde Sait de itiraf etti. İtiraf değil bir nevi savunmaydı. ‘Kadını anlamıyorum, anlayamam’ diyordu. Kızma, yalvarırım üzülme Leyla… Sen ki affetmede İsa’yı bile geçtin. Kızma bana ne olur.”
Taparcasına aşık olduğu kadının başka bir yazara tahmin ettiğinin üzerinde bir değer vermesi mi Ahmed Arif’i Sait Faik hakkında böyle konuşmaya itti bilmiyorum ama Ümit Fırat’tan öğrendiğim ki Sait Faik; Ahmed Arif’in demesine göre onu şair-yazar çevresinde herkesten çok severmiş.
Hatta vasiyetinde, Bomonti’deki mülkünü ona bırakacağını bile söylemiş.
“31 Aralık 1956” tarihli mektubunda da Sait Faik ve Nevzat (Özmeriç) için daha sert, saldırgan bir dili varAhmed Arif’in:
“… Bak canım, her ikisine de bir saygısızlığım, bir özel sevgisizliğim yok ama beni Said’le, Nevzad’la bir tutmanı gene de -aşağılanma demeyeyim- ‘sıradan biri gibi tutulma’ sayıyorum. Bunu, SENİN yapman asıl, yıkar beni. Yoksa başkaları bana ulaşamaz ki aşağılasınlar ya da yüceltsinler.
(…) Said, sende bir yakınlık, korkusuz, işkilsiz, aldanmasız yatabilecek bir kadın görüyordu. Nevzat’sa hiç sevmedi, etine buduna, harikulâde benzersiz yüzüne ve biraz da ileri görünen davranışlarına meyil verdi. Memleketimde içinden bir şeyler yapmak, kendini bir şeylere vermek isteyen, ama bir tarafıyla bok makinesi bu düzene bağlı kalan, ondan kopamayan iki entelektüel tipi bunlar. Beşerî ve olağandır bu da. Ben onlar kadar okuyabilme fırsatına eremedim. Dil de bilmem. Nem varsa şahsî kabiliyet ve yürük başkalığına borçluyum. Şimdi sana büyük bir laf edeyim: İster dost, ister arkadaş, ister sıradan bir tanış, ister bir sevgili say. Ara da bul bakayım benim gibisini. Ah benim karayazım. Ah benim vurgunluğum.”
|
06.01.2021, 20:27
