Andre Gide - Fransız Yazar

[@Çengelli İğne]

André Paul Guillaume Gide (22 Kasım 1869 Paris - 19 Şubat 1951 Paris) Fransız yazar. 1947 yılı Nobel Edebiyat Ödülü sahibi.

. İlk Yıllar
Gide, 22 Kasım 1869 tarihinde Paris, Fransa`da dünyaya geldi. Babası Protestan ve köylü kökenli, annesi Katolikti. 8 yaşında Paris'te Alsace Okulu'na gönderildi. Sık sık hastalandığı için öğrenimi kesintiye uğradı. Gide henüz 11 yaşındayken (1880) Paris Üniversitesi`nde hukuk profesörü olan babasını kaybetti. Ailedeki kadınların etkisi ve annesinin katı otoritesi altında büyüdü.
1889'da okuldan mezun oldu. Yaşamını yazarak geçirmeye karar verdi.Yazı hayatına 1891’de 21 yaşındayken yayımladığı André Walter'in Günlükleri (Les Cahiers d'André Walter) ve Narsis Üstüne İnceleme ile başladı. Ama ikisi de başarısız bulundu.
1893'te Kuzey Afrika gezisine çıktı. Arap dünyasının tümüyle farklı değerleriyle tanıştı. Fransa'ya döndüğünde oradaki katı Victorya dönemi yaşantısının olumsuzluklarından rahatsız oldu. 1894'te tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Burada Oscar Wilde ve Lord Alfred Douglas'la tanıştı. Onların yüreklendirmesiyle baskı altında tuttuğu eşcinselliğini kabul etti. Annesi hastalanınca Fransa'ya döndü.
1895'te kuzeniyle evlendi. 1896`da Normandiya`da bir komüne belediye başkanı oldu.

. 1900 Sonrası
1908`de bazı seçkin yazarlarla birlikte Nouvelle Revue Française adında bir edebiyat dergisi kurdu. 1916`da 16 yaşındaki Marc Allégret ile sevgili oldu. Marc Allegret ile eşcinsel ilişkisi ailesinde huzursuzluk yarattı. Eşi Gide'nin kendisine yazdığı mektupları yok etti.
I. Dünya Savaşı yıllarında Kızılhaç ile gönüllü insani kuruluşlarda çalıştı. 1923'te ilk feministlerden ünlü Elizabeth van Byyselberghe ile olan yasak ilişkisinden tek çocuğu kızı Catherine doğdu. 1924 yılında Corydon adlı homoseksüelliği savunan bir kitap yayımladı, fakat eser ilk etapta kınandı.
1925'te Fransız Ekvator Afrikası'na gitti. Burada gördüklerinden de etkilendi. Dönüşünde sömürgeciliği eleştiren yazılar yazdı. 1925 yılında yayımladığı Kalpazanlar Gide`nin en önemli eserlerinden biri olarak görülür. 1926`da otobiyografik eser olan "Si le grain ne meurt"u yayımladı.
Komünizme ilgi duydu. 1936'da büyük umutlarla gittiği Sovyetler Birliği'nden hayal kırıklığı ile döndü. 1938'de eşini kaybetti.
II. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra 1942'de tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Savaşın sonuna kadar burada yaşadı. 1947'de Oxford Üniversitesi'nden "Edebiyat Doktoru" unvanı aldı. Aynı yıl Kasım ayında da Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu. 19 Şubat 1951'de yaşamını yitirdi.

. Özellikleri
Yaşamı boyunca toplumsal ve bireysel ahlakın en önemli ölçütünün, bireyin içtenliği ve kendisini tanıması olduğunu savundu. Edebi, siyasal ve toplumsal sorunlara karşı hoşgörülü bir tutum benimsedi. Genel ahlak anlayışının karşısında bireysel özgürlüklerin savunucusu oldu. Ama aynı zamanda 19'uncu yüzyıl Fransız edebiyatının en önemli hümanist ve ahlakçı yazarı olarak tanındı. Düşüncelerindeki bütünlük ve soyluluk, üslubundaki arılık ve uyumla Fransız edebiyatının saygın isimleri arasında yer aldı.


Kaynak

[@Çengelli İğne]

Katolik kilisesi André Gide'in eserlerini 1952 yılında Yasak kitaplar listesi'ne koymuştur.

Deneme

Narkissos Üstüne İnceleme (1891)
Urien'in Yolculuğu (1893)
Aşka Teşebbüs (1893)
Bataklıklar (1894)
Vesileler (1903)
Yeni Vesileler (1911)
Ve İş Şimdi Sana Kaldı (1951, ölümünden sonra)
Sanat Baskıdan Doğar

Roman

Pastoral Senfoni (1919)
Kalpazanlar (1926)
Dar Kapı (1909)

Otobiyografi

Andre Walter'in Defterleri (1892)
Tohum Ölmezse (1926)

Anlatı

Ayrı Yol (1902)
Dar Kapı (1909)

Öykü

Vatikan Zindanları (1914)
Isabelle (1957)
Kadınlar Mektebi (1929)
Robert (1929)
Genevieve (1936)

Diyalog

Corydon-Sapık Sevgi(1924)

Gezi Yazısı

Kongo Yolculuğu (1927)
Dindiki (1927)
Çad Dönüşü 1928)

Anı

Journal 1889-1939 (1939)
Journal 1939-1949 (1945)

Şiir ve Düzyazı Şiir

Andre Walter'in Şiirleri (1891)
Dünya Nimetleri (1897, 1936'da Toprağın Yarattığı Nimetler)
Hacı Ya da Sahte Peygamber Üzerine İnceleme (1899)
Savurgan Evladın Dönüşü (1907)
Yeni Nimetler (1935)
Thesee (1946)

Tiyatro

Saul (1903)
Philoktetes (1899)
Kral Kandaules (1901)
Bat-Şeba (1912)
Oidipius (1931)
Persephone (1934)
On Üçüncü Ağaç (1935)
Robert Ya da Genel Çıkar (1944)
Dönüş (1946)

İnceleme/Eleştiri

Dostoyevski (1923)
Rastlantılar (1924)
Kalpazanların Günlüğü (1926)
Montaigne Üstüne Deneme (1929)
Çeşitli (1931)
Henri Michaux'yu Tanımak (1941)
Düşsel Söyleşiler (1943)
Göz Önüne Alarak (1943)
Poussin Öğretimi (1945)
Şiir Sanatı (1947)
Önsözler (1948)
Karşılaşmalar (1948)
Övgüler (1948)
Chopin Üzerine Notlar (1948)
SSCB Dönüşü (1936)
SSCB Dönüşü Üzerine Düzeltmeler (1937)

Yergi

Zincire Gevşek Vurulmuş Prometheos (1899)