İbrahim Balaban (1921 - 2019) | Türk Ressam, Yazar

[@Basakca]

İbrahim Balaban
(1921 - 2019)

1921'de Bursa - Seçköy, Osmangazi'de dünyaya geldi. Doğduğu köyün 3 yıllık okulunda eğitim gördü. 1937 yılının son günlerinde, henüz 16 yaşındayken hint keneviri yetiştirmek suçundan cezaevine girdi. Cezaevinde kendini avutmak için resim çizmeye başladı. Resimlerini zeytinyağına batırdığı renkli kalemlerle yapıyordu. Altı ay hapis ve 16,000 lira da para cezasına çarptırılmıştı; ancak para cezasını ödeyemeyince, para cezası üç yıl mahkümiyete çevrildi. Cezasının bitmesine çok az bir zaman kala dört mahkumun saldırısına uğrayan Balaban, cezaevinden çıktıktan sonra evlendiği gün düğün evini basan hasmını öldürdü ve yeniden cezaevine girdi. 1942 ile 1944 ve 1947 ile 1950 yılları arasını Bursa Cezaevi'nde geçirdi.

Cezaevindeyken önce babası Hasan Çavuş'un cinayete kurban gittiği; daha sonra da doğumda karısının öldüğü ve çok kısa bir süre sonra da çocuğunun ölüm haberlerini aldı.

Balaban, Bursa Cezaevi'nde kendisinden 20 yaş büyük olan Nazım Hikmet Ran'la tanıştı. Onun desteği ve ilgisi sayesinde resim yeteneği ortaya çıktı ve gelişti. Nazım Hikmet, Orhan Kemal’i hikâyeci, Balaban’ı ise ressam olarak yetiştirmek istiyordu. İbrahim Balaban cezaevinde resmin yanı sıra felsefe, sosyoloji, ekonomi-politik konularında pratik bilgiler edindi.

Ressam, yedi yıl süren Nazım Hikmet'li günlerini ileriki yıllarda yazdığı Şair Baba ve Damdakiler kitabında anlatmıştır. İstanbul Şehir Tiyatroları'nda sahneye konan "Aslolan Hayattır" adlı tiyatro oyununda ve "Mavi Gözlü Dev : Nazım Hikmet" adlı sinema filminde (Yönetmen: Biket İlhan) bu kitaptan alıntılar vardır. Ayrıca kitab yazar Haldun Çubukçu tarafından oyunlaştırılmış ve yönetmen Ayşe Emel Mesci tarafından sahneye konularak 2011 yılında Ankara Devlet Tiyatrosunda sahnelenmiştir.

Kalça kemiği kırığı teşhisiyle kaldırıldığı Özel Güngören Hastanesi’nde tedavisine başlanan Balaban, organ yetmezliğinden 09 Haziran 2019 tarihinde 98 yaşında iken yaşama veda etti.

Ressam Balaban

[@Basakca]

Yel Değirmeni - 1945
(İmralı Cezaevi’nde yapılmıştır)

Balaban, “Sanat yaşantının izdüşümüdür. Konu bir özdür, her öz kendi kabuğunu yapar. (Yani sanatsal biçimini oluşturur.) “ kuramını ortaya koymuş ve sanatını bu kuram üzerine oturmuştur. İlk sergisini 1953'te İstanbul’da, Fransız Kültür Merkezi'nde açtı. Sonraki yıllarda hem Türkiye'de, hem de yurtdışında pek çok sergi açtı. 1961'de Yeni Dal Grubu sergisindeki bir tablosundan dolayı yargılandı, ancak aklandı. Yine 1968'de Gazi Dergisi'nde basılan bir tablosundan dolayı yargılandı; ondan da aklandı. 1969’da Adana’da sergilediği resimleri saldırıya uğradı.

Maphushane Kapısı – 1949
(Tuale Yağlı Boya)

(Nazım Hikmet’in adına şiir yazdığı tablo. Şiirde sözü geçen jandarma maphushane müdürünün direktifiyle ressam tarafından tablodan çıkartılmıştır)

Resim eleştirmenleri kendisini "Anadolu insanının yaşamından ve halk efsanelerinden yola çıkarak toplumsal gerçekçi yapıtlar üreten ressam" olarak tanımlarlar. Balaban, sanat hayatını Dağınık, Nakışsı, Ağır Aksak, Oyuncaksı, Tutsak, Özgürlük gibi dönemlere ayırır. Önceleri köy yaşamının yoksulluğunu, köylü üretim araçlarını resmeden sanatçı, giderek destanlara, halk inançlarına, kahramanlarına, söylencelere, mitolojiye uzanır. Giderek kente göçü, kentteki yaşam ve demokrasi mücadelesini ele alır. Son dönemde Anadolu Erenleri ve Bereket Anaları'nı resimler.

Kan Davası-Kurban Babam - 1950
(Tuale Yağlı Boya)
Yapı Kredi Bankası Koleksiyonu

Bugüne kadar ikibinden fazla tablo ve bunun birkaç katı desen üretti; kendisi aynı zamanda yazar olup, yayınlanmış 11 adet kitabı bulunmaktadır.

Ressam, son olarak desen çalışmalarını 2005'te İstanbul'da sergilemiştir. Bu desenler Balaban-Yaşamın Çizgileri / Desenler (Remzi Oğuz Yılmaz) kitabında toplanmıştır.

1990 yılında yayınlanan İbrahim Balaban-yaşamı sanatı anılar yankılar (Ahmet Köksal) kitabından sonra; Bilgin) 2008 yılında yayınlanmıştır. Hasan Nazım Balaban ve Zafer E.Bilgin tarafından hazırlanıp 2009 yılında yayınlanan Balaban-Bir Ressam Yunus Emre kitabı kendisi hakkında yayınlanmış şiir, yazı, makele, kitap ve ansiklopedilerden derlenmiş yazıların toplandığı bir başvuru kitabıdır.

[@Basakca]

Bahar – 1949
(Tuale Yağlı Boya)- Özel Koleksiyon
(Nazım Hikmet’in adına şiir yazdığı tablo)

Hapiste birlikte yattığı Nazım Hikmet de, onun "Bahar" adlı tablosundan etkilenerek "İbrahim Balaban'ın Bahar Tablosu Üstüne" adlı şiri yazacaktır:


"İşte seyreyle gözüm, hünerini Balaban'ın /.........../İşte sürülen toprak / İşte insan: / dağın, taşın, kurdun kuşun efendisi. / İşte çarıkları, işte poturunda yamalar / İşte karasaban. / İşte sağrılarında kederli, korkunç oyuklarıyla öküzleri. / On yıl mapusta yattı ama, kaybetmedi umudunu Balaban. / İşte Seçköyünden Ali'nin kızı geliyor al taylarıyla tarlaya. "

Ayrıca Nazım Hikmet, İbrahim Balaban'ın "Mapushane Kapısı" ve "Harman" tabloları için de birer şiir yazmıştır.

Doğum – 1950
(Tuale Yağlı Boya )
(Bursa Mapushanesinde Nazım Hikmet’in yanında yapılmıştır.)

Mart 2008 de vizyona giren Reis Çelik'in yönetmenliğini yaptığı "mülteci" filminde "Bülbül hoca" rolüyle yer almıştır. İkinci evliliğinden iki erkek, bir kız çocuğu ve beş torunu vardır. 1955 doğumlu oğlu Hasan Nazım Balaban da kendisi gibi ressamdır.

[@Basakca]

Kitapları

Balaban (1962)
İz (1965)
Şair Baba ve Damdakiler (Anı-Roman 1968)
İzdüşümü (1969)
Dağda Duruşma (Roman-1990)
Kalıba Sığmayanlar(Roman-1997)
Nazım Hikmet Ve Biz (1998)
Avrupa'da Dolaşanlar (Gezi Notları-1999)
Tahliyeci Yusuf(Hikayeler-2000)
Tek Bıyık (Hikayeler-2002)
Nazım Hikmet'le Yedi Yıl (2003)

[@Basakca]

Yağlı Boya Eserleri




Ekin Biçenler – 1951
(Duralite Yağlı boya) - Özel Koleksiyon

(Nazım Hikmet’in yanında annesinin evinde İstanbul’da yapılmıştır)

Askerler Molada – 1951
(Kartona Yağlı Boya) (Rasih Nuri İleri Koleksiyonu)

Hastanenin Önü – 1953
(Duralite Yağlı boya) - Özel Koleksiyon

Gurbetçiler – 1954
(Tuale Yağlı Boya) - Özel Koleksiyon
(İzdüşümü Kitabında)

Camide Vaaz – 1954
(Kartona Yağlı Boya)- Özel Koleksiyon

[@Basakca]

Hacca Gidenler - 1954
(Kağıda Kara Kalem)- Özel Koleksiyon

Meyve Toplayan Çocuklar – 1954
(Kartona Yağlı Boya) - Özel Koleksiyon

Meyve Toplayan Çocuklar – 1955
(Duralite Yağlı Boya) - Özel Koleksiyon

Özgürlüğe Saldırı - Kore Savaşı – 1955
(Duralite Yağlı Boya)- Özel Koleksiyon

Çapacılar – 1956
(Kartona Yağlı Boya) - Özel Koleksiyon

[@Türkü]

Türk resim sanatının yaşayan ustalarından İbrahim Balaban'ın hayatı türlü engelllerle geçmiş olmasına rağmen sanatçı duyarlılığından olsa gerek hep azimli davranmış.

Tablolarında yaşamından kesitler sunmuş.

Teşekkürler Başakça.

[@aakinaksoy]

Psikolojik derinliklerle örülmüş tabloları büyük bir hayranlıkla izledim, ve bir kez daha sarsıldım.
Acılarla dolu yaşam öyküsünü, anı kırıntılarını, sosyal olguların bireysel algısını ve düzenle olan gerilimi yani iç dünyasını renklerle, figürlerle, kütlelerle büyük bir ustalıkla yapıtlarına yansıtmış.

Bu değerli sanatçımızı bizlerle buluşturduğunuz için çok çok teşekkür derim Başakça Hanım. Ellerinize, emeklerinize sağlık.

[@Leyl]

Bir yurtdışı gezisi için kendisine verilen parayı 'hazineye koyun da bir işe yarasın' diyerek reddetmiştir.Tıpkı tedavisi için yurtdışına gönderilmek istenen'sevgileri yarınlara bıraktınız' diyen şairin,'yazık değil mi devletin parasına' sözleriyle teklifi geri çevirmesi gibi.
Teşekkürler Basakca onu bize anlattığın için.

[@Limon]

Ne şeker ne temiz bir yüzü var üstadın.. Eserlerine bayıldım..