[@dil-edebiyat]

Kâşgarlı Mahmut on birinci asırda yaşamış büyük bir Türk âlimidir. Devrin Türkçesinin büyük ve harikulâde bir lügatini yazmıştır. Divan-ı Lügat-it-Türk adını taşıyan bu eserin bugün yeryüzünde bir tek yazma nüshası vardır, o da İstanbul’da Fatih Millet Kütüp­hanesinde Ali Emirî kitapları arasındadır. Kâşgarlı Mahmud’un diğer eserleri maalesef ele geçmemiştir. İlk devlet kuruculuğu tarihinden bu yana, sıkı sıkıya millî diline bağlı kalan Türk dünyası, V. asır­daki yazılı abideleriyle ortaya çıkmış, Türk diline millî bir devlet dili hâkimiyeti temin etmiştir. Daha milâttan önce ikinci asırda, millî bir şairi ile tanınan Orta Asya Türkleri, komşuları bulunan kuvvetli Çin medeniyetinin baskısına ve durmadan devam edegelen savaşlara rağmen ana dillerini işleyerek onu yazı dili, edebî dil haline getirmeği başarmışlardır. V. asır Yenisey ve civarının Kırgız Türklerine ait kitabeleri ile daha sonraki Orhun kitabeleri, bu çağ Orta Asya Türklüğünün, tarihî vesikalar diliyle konuştuklarım ortaya koymuştur. Hatta matbaa kararak Türk dilli, Orhun hurufatlı kitapların baskısını dahi temin et­mişlerdir. Bu suretle, Orta Asya’nın göbeğinde yerleş­miş ve diğer milletlerle geniş temasta bulunmuş olan Türkler, müşterek ana yurt çevresinde, karma medeni­yet kaynaşmasında dahi dillerini muhafaza etmiş ve komşularına birçok yeni şeyler aşılamışlardır.